![]() |
|
[ಸಂಪಾದಕೀಯ್
- 23]
ಕೊಂಕಣಿ
ಭಾಸ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವಚಾನಾಶೆಂ ಕರ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಆಮ್ಚೊ ಪಾತ್ರ್ |
|
Language is the light of mind ನಾಮ್ಣೆಚೊ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ತತ್ವ್‌ಶಾಸ್ತಿರ್‌ಗಾರ್
ಜೋನ್ ಸ್ಟುವರ್ಟ್ ಮಿಲ್ಲಾಚೆಂ ಉತರ್ ಹೆಂ.
ಭಾಸೆಂಚಿ ಚರಿತ್ರಾ ವಾಚ್ತಾನಾ ಕ್ರಿಸ್ತ್ ಪೂರ್ವ್ 8000 ಇಸ್ವೆಂತ್
ಕಾಂಯ್ 20,000 ಭಾಸೊ ಉಲಂವ್ಚೊ ಲೋಕ್ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಆಸ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ಕಳೊನ್ ಯೆತಾ. ಆಜ್ ತೊ ಸಂಕೊ ದೆಂವೊನ್ 6900 ಜಾಲಾ. ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ದೀಸ್
ಗೆಲ್ಲೆಪರಿಂಚ್ ಭಾಸೊಯ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವಚೊಂಕ್ ಲಾಗ್ಲ್ಯಾತ್. ಸಂಸಾರಾಂತ್
ಲಗ್ಬಗ್ ಚೊವ್ದಾ ದಿಸಾಂನಿ ಏಕ್ ಭಾಸ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವೆತಾ. ಅಶೆಂಚ್
ಮುಖಾರುನ್ ಗೆಲೆಂ ತರ್ ಮುಖ್ಲ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಚಡುಣೆಂ ಸಾತ್ ಹಜಾರ್
ಭಾಸೊ ಆಳ್ವೊನ್ ವೆಚ್ಯಾರ್ ಆಸಾತ್.
ಆಯ್ಲೆವಾರ್ The People's Linguistic Survey of India
(PLSI) ಹಾಣಿಂ ಸರ್ವೆ ಕರುನ್ ಪರ್ಗಟ್‌ಲ್ಲೆಪ್ರಕಾರ್, ಭಾರತಾಂತ್
ಕಾಂಯ್ 780 ಪ್ರಮುಕ್ ಭಾಸೊ ಉಲಯ್ತಾತ್, ಆನಿ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾ 50 ವರ್ಸಾಂನಿ
ಕಾಂಯ್ 250 ಭಾಸೊ ಆಳ್ವೊನ್ ಗೆಲ್ಯಾತ್. ಸದ್ದ್ಯಾಕ್ 780 ಭಾಸೊ ಕಾಂಯ್
86 ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಲಿಪಿಂನಿ ಲೋಕ್ ವಾಪಾರ್ ಕರ್ತಾ. ಹಾಂತ್ಲ್ಯಾ 120
ಭಾಸಾಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಪ್ರಮುಕ್ ಭಾಸೊ ಮ್ಹಣ್ ಮಾನ್ಯತಾ ಲಾಭ್ಲ್ಯಾ,
ಬಾಕಿಚ್ಯೊ ಭಾಸೊ ಉಲಯ್ತಲ್ಯಾ ಲೊಕಾಂಚೊ ಸಂಕೊ 10,000 ದೆಕುನ್ ತ್ಯೊ
ಭಾಸೊ ಸಯ್ತ್ ದಿಸಾನ್‌ದೀಸ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವೆತಾತ್ ಮ್ಹಣುನ್ ಹೆಂ ಲೇಕನ್
ಸಾಂಗ್ತಾ.
ಇಂಗ್ಲಿಶಾಂತ್ ಏಕ್ ಬರಿ ಸಾಂಗ್ಣಿ ಅಶಿ ಆಸಾ; "Language is the
road map of a culture. It tells you where its people
come from and where they are going". ಭಾಸ್ ಲೊಕಾಕ್
ಎಕಾಮೆಕಾ ಸಂಪರ್ಕ್ ಕರ್ಚೆಂ ಮಾಧ್ಯಮ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಎಕಾ ಸಮಾಜೆಚೆಂ
ಬರೆಂ-ಫಾಲೆಂ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಜೊಗಾಸಣೆನ್ ದವರುಂಕ್ ಉಪ್ಕಾರ್ಚೆಂ ಪ್ರಮುಕ್
ಹಾತೆರ್. ಮೌಕಿಕ್ (ತೊಂಡ್ಪಾಶಿಂ), ಲಿಖಿತ್ (ಬರ್ಪಾಶಿಂ) ಏಕ್
ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಜಿವಾಳ್ ಉರೊಂಕ್ ಭಾಸೆಚೊ ಪಾತ್ರ್ ಭೋವ್ ಮಹತ್ವಾಚೊ. ಆನಿ
ಭಾರತ್ ತಸಲ್ಯಾ ದೇಶಾಂತ್ ಕಾಂಯ್ ಎಕಾ ತೆಂಪಾದಿಂ ಹಜಾರಾಂವಯ್ರ್ ಭಾಸೊ
ಆಸೊನ್, ತಿತ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಕ್ ಗ್ರೇಸ್ತ್‌ಕಾಯ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲೊ ದೇಶ್ ಆಜ್
ಹ್ಯಾ ದಿಶೆನ್ ಲಾಚಾರ್ ಜಾವ್ನ್ ಯೆಂವ್ಚೊ ದಿಸೊನ್ ಯೆತಾ.
ಭಾಸೆಕ್ ಸಾಂಭಾಳುನ್ ದವರ್ಚೆಂ ತ್ಯಾತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಜಿಯೆತೆಲ್ಯಾ
ಲೊಕಾಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ. ಎಕಾ ಜನಾಂಗಾಥಾವ್ನ್ ದುಸ್ರೆ ಜನಾಂಗಾಕ್ ಹಿ
ಭಾಸ್ ಜೊಗಾಸಾಣೆನ್ ಹತಾಂತರ್ ಕರುಂಕ್ ಆಸಾ ಆನಿ ಭಾಸೆಚೆಂ ಮಹತ್ವ್
ಸಯ್ತ್ ಸಮ್ಜಾಂವ್ಕ್ ಆಸಾ, ಪಾಳುಂಕ್ ಆಸಾ. ತೆದ್ನಾಂ ಮಾತ್ರ್ ಏಕ್
ಭಾಸ್ ಜಿವಾಳ್ ಉರ್ತಾ. ಜಾಗತಿಕರಣ್ ಎಕಾ ವಾಟೆನ್ ಸಂಸಾರಾಚ್ಯಾ ಸರ್ವ್
ರಾಷ್ಟ್ರಾಂಚ್ಯಾ ಸರ್ವ್ ಭಾಸೆಂಚ್ಯಾ ಲೊಕಾಕ್ ಪ್ರಭಾವಿತ್ ಕರುಂಕ್
ಸಕ್ಲಾಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಖರೆಂ ಸತ್. ದೆಕುನ್ ಹಾಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಥೊಡ್ಯಾ
ಭಾಸೆಂಚೆರ್ ಪಡ್‌ಲ್ಲೆಂ ನವೆಂ ನ್ಹಯ್. ಜಾಗತಿಕ್ ಸ್ಥರಾರ್ ಸಯ್ತ್
ಲಾತೆಂ (ಲ್ಯಾಟಿನ್) ಭಾಸ್ ಜಾಂವ್, ಅರಾಮಾಯಿಕ್ ಭಾಸ್ ಜಾಂವ್, ಹಿಬ್ರೂ
ಭಾಸ್ ಜಾಂವ್ ಉಲಂವ್ಚೆ ಭೋವ್ ಉಣೆಂ ವಾ ನಾಂಚ್ ಮ್ಹಣ್ಯೆತಾ.
ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ್ ಸಾಹಿತಾಚಿ ಸುರ್ವಾತ್ ಜಾಲ್ಲಿಚ್ ಕೋಪ್ಟಿಕ್ ಲಿಪಿಂತ್
ಮ್ಹಳ್ಳೆ ಪುರಾವೆ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ತಾತ್ ಪುಣ್ ಆಜ್ ಕೋಪ್ಟಿಕ್ ಲಿಪಿ
ವಾಚ್ತಲೆ ನಾಂತ್ ದೆಕುನ್ ಹ್ಯಾ ಲಿಪಿಚೆರ್ ಹೊಂದ್ವೊನ್ ಆಸ್ಚಿ ಭಾಸ್
ಸಯ್ತ್ ಅಪ್ಶಿಚ್ ಆಳ್ವೊನ್ ಗೆಲ್ಯಾ.
ಭಾರತಾಚ್ಯೊ ಥೊಡ್ಯೊ ಭಾಸೊ ಉಲಯ್ತೆಲ್ಯಾಂಚೊ ಸಂಕೊ ದಿಸಾನ್‌ದೀಸ್ ಉಣೊ
ಜಾವ್ನ್ ಯೆತಾ; ಸಾಂತಲಿ (0.63%), ಕಾಶ್ಮೀರಿ (0.54%), ನೇಪಾಲಿ
(0.28%), ಕೊಂಕಣಿ (0.24%), ಡೋಗ್ರಿ (0.22%), ಮೈತೈ (0.14%),
ಬೋಡೊ (0.13%) ಆನಿ ಸಂಸ್ಕೃತ್ (0.11%)..
ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಸ್ಮಾರಿಚ್ಯಾ ಅಂಕ್ಯಾಪ್ರಕಾರ್
ಭಾರತಾಂತ್ ಸಭಾರ್ ಭಾಸೊ ಉಲಯ್ತಲ್ಯಾಂಚೊ ಸಂಕೊ ದೆಂವೊನ್ ಆಯ್ಲಾ, ಆನಿ
ತಾಂತುಂ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್‌ಯೀ ಎಕ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಭೋವ್ ನಿರಾಶೆಚಿ
ಗಜಾಲ್. ಜಾಗತೀಕರಣ್ ಖಂಡಿತ್ ಜಾವ್ನ್ ಹಾಚೆಂ ಮೂಳ್ ಕಾರಣ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿ
ಜವಾಬ್ ಯುನಿವರ್ಸಲ್ ಪುಣ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೇಶಾಕ್ ಮತಿಂತ್ ಧರುನ್ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ
ತರ್ ಶ್ಹಹರೀಕರಣ್ ಏಕ್ ಪ್ರಮುಕ್ ಕಾರಣ್. ಹೊ ಅನ್ಯೇಕ್ ಫುಡ್ಲೊ ವ್ಹಡ್
ಸಮಸ್ಸೊ ಅಮಿ ಫುಡ್ ಕರುಂಕ್ ಆಸಾ. ಶಿಕ್ಪಾಕ್, ವ್ಹಖ್ತಾಕ್, ವಾ ಹೆರ್
ಮುಳಾವ್ಯೊ ಸವ್ಲತ್ಯೊ ನಾಸ್ತಾನಾ ಚಡಾವತ್ ಲೋಕ್ ಶ್ಹೆರಾಂನಿ ವಸ್ತಿ
ಕರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲಾ. ಶೆತಾಂ-ಭಾಟಾಂನಿ ಕಾಮ್ ಕರ್ಚೊ ಲೋಕ್ ದಿಸಾನ್‌ದೀಸ್
ಉಣೊ ಜಾವ್ನ್ ಆಯ್ಲಾ. ಜಾಗೆ-ಶೆತಾಂ-ಭಾಟಾಂ ಪಣ್ಗಿಲ್ ಪಡ್ಲ್ಯಾಂತ್ ಆನಿ
ತಾಂತುಂ ಝಡಾಂ-ಬೊಲ್ಯಾಂನಿ ಜಿಯೆಂವ್ಕ್ ಕರುಂಕ್ ಸುರು ಕೆಲಾಂ. ರಾನ್
ಮನ್ಜಾತ್ಯೊ ಸಯ್ತ್ ಆಜ್‌ಕಾಲ್ ಹಳ್ಳೆಂನಿ ದೆಂವೊಂಕ್ ಲಾಗ್ಲ್ಯಾತ್
ಮ್ಹಣ್ತಾನಾ ಆಜ್ ಹಳ್ಳೆಂನಿ ವಸ್ತಿ ಕರುಂಕ್ ಕೊಣಾಕ್‌ಚ್ ಮನ್ ನಾ ಜಾಲಾಂ.
ದೆಕುನ್ ಥೊಡಿಂ ಅಪ್ಲಿ ಆಸ್ತ್ ವಿಕುನ್ ಶ್ಹೆರಾಂನಿ ಫ್ಲೇಟಾಂನಿ ವಸ್ತಿ
ಕರುಂಕ್ ಧರ್ಲಾಂ. ಶ್ಹೆರಾಂನಿ ವ್ಹಾಪಾರ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ಭಾಸ್ ಚಡ್ತಾವ್
ಜಾವ್ನ್ ವೆಗ್ಳಿ ಶಿವಾಯ್ ಆವಯ್‌ಭಾಸ್‌ಚ್ ಜಾಯ್ಜಯ್ ಮ್ಹಣುನ್ ನಾ.
ಅನ್ಯೇಕ್ ಕಾರಣ್; ಆಯ್ಚ್ಯಾ ತಾಂತ್ರಿಕ್ ಕಾಳಾರ್ ಆವಯ್‌ಭಾಸೆಂತ್
ಫುಡಾರ್ ತಿತ್ಲೊ ಉಜ್ವಲ್ ನಾ. ಪುಣ್ ಜಾಗತಿಕ್ ಭಾಸ್ ಶಿಕ್ಲ್ಯಾರ್
ಫುಡಾರಾಕ್ ಎಕಾ ನ್ಹಯ್ ಎಕಾ ರಿತಿಚೊ ಫಾಯ್ದೊ ತಶೆಂಚ್ ಆವ್ಕಾಸ್
ಲಾಭ್ತಾತ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸತ್.
ಭಾಸ್ ಖಂಚ್ಯಾಯ್ ಲೊಕಾಚೆಂ ಅಸ್ತಿತ್ವ್, ಭಾಸ್ ತಾಂಚೊ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ್,
ಲೋಕ್ ದೀಸ್ಪಡ್ತ್ಯಾ ವಾಪಾರಾಕ್ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯೊ ಭಾಸೊ ಶಿಕ್ತಾ ಪುಣ್
ಆಪ್ಲಿ ಆವಯ್‌ಭಾಸೆಚೊ ಹುಸ್ಕೊ ಆನಿ ಮೋಗ್ ತಾಕಾ ಸಹಜ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ತಾ.
ಅಶೆಂ ಆಸ್ತಾನಾ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವೆಚಿಂ ಖುಣಾಂ ದಿಸೊನ್
ಯೆಂವ್ಚೆಂ ಕಿತ್ಲೆಂ ಮಾರೆಕಾರ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಸವಾಲ್ ಆಮಿ ಆಮ್ಕಾಂ
ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಆವಯ್‌ಭಾಸೆಂತ್
ಉಲಯಿಲ್ಲ್ಯಾಂತ್ ಕಿತೆಂ ಫಾಯ್ದೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸವಾಲ್ ಕರ್ತೆಲೆ,
ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಆವಯ್‌ಭಾಸೆಂತ್ ಉಲಯ್ನಾತ್‌ಲ್ಲ್ಯಾಂತ್ ಕಿತೆಂ ಲುಕ್ಸಾಣ್
ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಚಿಂತುಂಕ್ ವಚಾನಾಂತ್.
ಏಕ್ ಭಾಸ್ ಸಾಂಭಾಳ್ಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಕೊಣಾಚಿ? ಏಕ್ ಭಾಸ್ ತ್ಯಾ
ಭಾಶಿಕಾಂಕ್ ದೀಸ್ಪಡ್ತೊ ಗ್ರಾಸ್ ಹಾಡುನ್ ದಿತಾ? ಎಕಾ ಭಾಶೆನಿಮ್ತಿಂ
ಫುಡಾರ್ ಭಾಂದುಂಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಆಸಾ? ಭಾಸ್ ಜಿವಾಳ್ ಉರಂವ್ಚೆದಿಶೆನ್
ಸಂಘಟನ್, ಖಾಸ್ಗಿ/ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆ, ಪತ್ರಾಂ, ವಾಚ್ಪಿ, ಬರಯ್ಣಾರ್,
ಸಂಗೀತ್‌ಕಾರ್, ಕಲಾಕಾರ್, ವಾವ್ರಾಡಿ ಹಾಂಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಕಸಲಿ
ಮ್ಹಳ್ಳೆ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆರ್ ಅಮಿ ಆಟೊವ್ ಕರ್ಚಿ ಭೊವ್ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ ಪುಣ್
ಕಶೆಂ? ಹ್ಯಾಚ್ ವಿಚಾರಾಂಚೆರ್ ಹೆ ಥೊಡೆ ವಾದ್ ಮಾಂಡುಂಕ್ ಆಶೆತಾಂ;
1. ಸ್ವೀಕಾರ್‌ಪಣಾಚೆಂ (Accommodative) ಚಿಂತಾಪ್
ಉಭ್ಜಾಂವ್ಚಿ ಗರ್ಜ್.
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಪಾಂಚ್ ಲಿಪಿಂನಿ ಚ್ಯಾರ್ ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ಉಲಂವ್ಚಿ ಭಾಸ್
ಮ್ಹಣ್ತಚ್, ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಫಕತ್ ಗೊಂಯ್ಚಿ ಭಾಸ್ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ಚೆಂ
ನ್ಹಯ್. ಜಶೆಂ ಎಕಾ ಮಾಟವಾಕ್ ಚ್ಯಾರ್ ಖಾಂಬೆ ಚ್ಯಾರ್ ಪೊಂತಾಂಕ್ ಘಟ್
ಕರುಂಕ್ ಉಪ್ಕಾರ್ತಾತ್ ತಶೆಂ. ಹಾಂತುಂ ಖಂಚೊಯ್ ಏಕ್ ಖಾಂಬೊ
ಗರ್ಜೆಭಾಯ್ಲೊ ಮ್ಹಣ್ ಕೆಲೆಂ ತರ್ ತಾಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಸಗ್ಳ್ಯಾ
ಮಾಟ್ವಾಚೆರ್ ಪಡ್ತಾ. ಆಜ್ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಭಾಶ್ ಫಕತ್ ಲಂಡನಾಚಿ ಮಾತ್ರ್
ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ವಾದಾಂತ್ ಅರ್ಥ್ ನಾ. ತಶೆಂಚ್ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್
ಚ್ಯಾರ್ ರಾಜ್ಯಾಚೆ, ಪಾಂಚ್ ಲಿಪಿಯಾಂಚೆ, ಪನ್ನಾಸಾಂ ವಯ್ರ್ ಬೊಲಿಂಚೆ
ಸಗ್ಳೆ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಣ್ ಆಮಿ ಚಿಂತಿಜಾಯ್ ಶಿವಾಯ್ ಲಿಪಿ/ಜಾತ್/ಕುಳಿ/ಬೊಲಿ/ಜನಾಂಗಾಚಿಂ
ನಿಬಾಂ ದಿವುನ್ ವಿವಿಂಗಡ್ ಕೆಲ್ಯಾರ್ ಹಾಚೊ ಪರಿಣಾಮ್ ಕೊಂಕಣಿ
ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ವಾಡಾವಳೆಚೆರ್ ಪಡ್ತಾ.
ಪುಣ್ ದುರ್ಭಾಗ್‌ಪಣಾನ್ ಹಕೀಗತೆಂತ್ ಹೆಂ
ಘಡಾನಾ, ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚಿ ಕಮಿಟಿ ಪಳೆಯಾ, ಹಾಂತುಂ ಮಹಾರಾಶ್ಟ್ರ/ಮುಂಬಯ್ಚಿಂ
ಎಕ್ಲೀಂಯ್ ನಾಂತ್. ಸಾಹಿತಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚೆಂ ಪ್ರಾಂತೀಯ್ ದಫ್ತರ್
ಮುಂಬಯಾಂತ್ ಆಸೊನ್‌ಯೀ, ಥಂಯ್ಸರ್ ಜಾಂವ್ಚ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತಿಕ್
ಕಾರ್‍ಯಾಂನಿ ಮುಂಬಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಣಾಕ್‌ಯೀ ಪ್ರತಿನಿಧಿತ್ವ್‌ಯೀ ನಾ
ಆಪವ್ಣೆಂಯ್ ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸತ್ ಅಡ್ಹೂಕ್ ಲಾಗತ್. ಹಾಂಗಾಸರ್ ಕೊಂಕಣಿ
ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ಗೊಯಾಂ ಮಾತ್ರ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಚಿಂತಾಪ್ ದಿಸೊನ್ ಯೆತಾ.
ಕೊಂಕಣಿ ಗೊಂಯ್ಚಿ ರಾಜ್‌ಭಾಸ್ ವ್ಹಯ್. ಪುಣ್ ಕೇರಳಾಂತ್ಲಿ,
ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ಲಿ, ಮಾಲ್ವಾಣಾಂತ್ಲಿ, ಮುಂಬಯಾಂತ್ಲಿ ಕೊಂಕಣಿ ಕಿತೆಂ
ಪರ್ದೆಶ್ಯಾಂಚಿ?
2. ಸಂಘಟನಾಂನಿ ದಿಶ್ಟಾವೊ (Visionary) ಆಸ್ಚ್ಯಾ
ಜೊಕ್ತ್ಯಾ ಮುಖೆಲಿಚ್ಯಾಂಚಿ ಗರ್ಜ್.
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಚಿ, ಸಾಹಿತ್ಯಾಚಿ, ಲೇಖಕಾಂಚಿ, ಸಂಘಟನಾಂಚಿ ಪುರ್ತಿ
ವಳೊಕ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾಂನಿ ಸಂಘಟನಾಂನಿ ಮುಖೇಲ್ಪಣ್ ಘೆಂವ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ.
ದುರ್ಭಾಗ್‌ಪಣಾನ್ ಆಜ್ ಸಾಹಿತ್-ಭಾಸೆಚಿ ಜಾಂವ್
ಸಾಹಿತಿ-ವಾವ್ರಾಡ್ಯಾಂಚಿ ವಳೊಕ್ ನಾಸ್ಚೆಚ್ ಖಾಸ್ಗಿ/ಸರ್ಕಾರಿ
ಸಂಘಟನಾಂಚೆಂ ಮುಖೇಲ್ಪಣ್ ಘೆತಾತ್. ತಾಂಚೊ ಮಹತ್ವ್ ಖಂಚ್ಯಾ
ಫ್ಲಾಯ್ಟಾಚೆರ್ ವೆಚೆಂ, ಖಂಚ್ಯಾ ಹೊಟೆಲಾಂತ್ ರಾಂವ್ಚೆಂ, ಕೊಣ್
ಮುಕೆಲ್ ಸಯ್ರೊ, ಖಂಯ್ಚೊ ಮೆನು ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾಚೆರ್ ಚಡಿತ್ ಶಿವಾಯ್,
ಕೊಂಕಣಿ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ತೆಲ್ಯಾಂಚಿ ವಳೊಕ್ ಜಾಂವ್, ತಸಲ್ಯಾಂಕ್ ಸೊಧ್ಚಿ
ಉರ್ಭಾ ಜಾಂವ್ ಭಿಲ್ಕುಲ್ ನಾ. ತಾಂಕಾಂ ಲಾಭ್ಚ್ಯಾ ಥೊಡ್ಯಾ ವರ್ಸಾಂನಿ
ಜಾತಾತಿತ್ಲೆಂ ಕಮಾಯ್ಜಯ್ (ನಾಂವ್, ದುಡು, ವಶೀಲಾಯ್ ವಾ ಹೆರ್)
ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಹೊರ್ಭೊಸ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸೆಕ್‌ಕ್ ಲಾಚಾರ್ ಕರ್ತಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ತಾಂಚ್ಯಾ ಮತಿಕ್ ಗೆಲ್ಲೆಂಚ್ ನಾ.
3. ಹವ್ಯಾಸಿ ವರ್ಗಾಚಿ ಧಾಡ್
ಹೆಂ ಸದ್ದ್ಯಾಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ಎಕೆಕಾ ಶೆತಾಕ್ ಪೊಕೊಳ್ ಕರುಂಕ್
ಸಕ್ಲಾಂ. ಹವ್ಯಾಸಿ ಬರವ್ಪಿ, ಹವ್ಯಾಸಿ ನಾಟಕಿಸ್ತ್, ಹವ್ಯಾಸಿ ಗಾವ್ಪಿ,
ಹವ್ಯಾಸಿ ಸಂಘಟಕ್, ಹವ್ಯಾಸಿ ಫಿಲ್ಮಾಂ, ನಾಟಕಾಂ, ಪತ್ರಾಂ. ಹಾಂಗಾಸರ್
ಮೌಲ್ಯಾಧಾರಿತ್, ನೈತಿಕ್ ಜವಾಭ್ದಾರೆಚೊ ಕುಸ್ಕುಟ್ ಸಾರ್ ಸಯ್ತ್
ನಾಸ್ತಾನಾ ಅಖ್ಖ್ಯಾ ಕೊಂಕಣಿ ವರ್ತುಲಾಕ್ ಲಾಚಾರ್ ಕರ್ತಾ. ಹೆಂಚ್
ಹವ್ಯಾಸಿ ಚಿಂತಾಪ್ ಮುಖಾರುನ್ ತಸಲ್ಯಾಂಕ್‌ಚ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್,
ತಸಲ್ಯಾಂಕ್‌ಚ್ ಪ್ರಶಸ್ಥಿ ಮ್ಹಣ್ತಾನಾ ಬಾಕಿಚೆಂ ತುಮಿಂಚ್ ವೊರಾವ್ನ್
ಪಳೆಯಾ. ವಿಚಾರ್ ಕರ್ತಲೊ ಲೋಕ್ ನಾ ತರ್ ಹಿಚ್ ಅವಸ್ಥಾ.
4. ಸಾಯ್ಲೊ (Silo) ಚಿಂತಪ್
ಕೊಂಕಣಿಕ್ ಧೊಸ್ಚಿ ಭೋವ್ ಮಾರೆಕಾರ್ ಪಿಡಾ ಹಿ. ವೆಕ್ತಿ, ಸಂಘಟನಾಂ
ಚಡುಣೆಂ ಸಗ್ಳಿಂ ಫಕತ್ ಉಭಿಂ (Vertical) ಚಿಂತ್ಪಾಚಿಂ; ಆಮಿಂಚ್
ವ್ಹಡ್, ಆಮಿಂಚ್ ಏಕ್. ಅಸಲ್ಯಾಂಕ್ ಹಾಂಚೆ ಭಂವಾರಿಂ ಕಿತೆಂ ಘಡ್ತಾ
ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಖಬರ್‌ಚ್ ನಾ, ಆಸಕ್ತ್‌ಯೀ ನಾ, ಚಿಂತಪ್‌ಯೀ ನಾ. ಪುಣ್
ದಿಶ್ಟಾವೊ ಆಸ್ಚೆ ವೆಕ್ತಿ ವಾ ಸಂಘಟನಾಂ ಉಭಿಂ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಆಡ್
(Horizontal) ರಿತಿಚೊ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ತಾ. ತೆದ್ನಾಂ ಮಾತ್ರ್
ವ್ಹಾಳ್ಚ್ಯಾ ಉದ್ಕಾಪರಿಂ ಚಿಂತಾಪ್ ಸಯ್ತ್ ಎಕಾಮೆಕಾ ಪಾಶಾರ್ ಜಾತಾ.
ಉಭೆಂ ಚಿಂತ್ಪಾಂತ್ ಫಕತ್ ತಳ್ಯಾಚ್ಯಾ ಉದ್ಕಾಪರಿಂ, ದಿಸಾನ್‌ದೀಸ್
ಮ್ಹೆಳೆಂಚ್ ಜಾತಾ ಶಿವಾಯ್ ನಿತಳ್ ನ್ಹಯ್.
5. ’ಪಯ್ಲೆಂ ಸವಾಲ್’ ಆಮ್ಕಾಂಚ್ ಕರುಯಾಂ
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಜಿವಾಳ್ ದವರುಂಕ್ ಕೊಣೆ ಕಿತೆಂ ಕರಿಜಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ವಿಚಾರ್ ಕರ್ಚ್ಯಾಧಿಂ, ಹೆಂಚ್ ಸವಾಲ್ ಆಮಿ ಆಮ್ಕಾಂಚ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್
ಆಸಾ. ಆಮ್ಕಾಂ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಕಿತ್ಲಿ ಮಹತ್ವಾಚಿ? ಆಮಿ ಕೊಂಕಣಿ
ವಾಚ್ತಾಂವ್? ಆಯ್ಕತಾಂವ್? ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಘರಾಂನಿ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್
ಪಾಟಿಂಬೊ ದಿತಾಂವ್? ಸಮಾಜೆಚ್ಯಾ ಹೆರ್ ಶೆತಾಂನಿ ಕೊಂಕ್ಣೆಕ್ ಪಾಟಿಂಬೊ
ದಿತಾಂವ್? ಜರ್ ಆಮಿಂಚ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಮಾನ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಸಕಾನಾಂವ್
ತರ್ ಹೆರಾಂಕ್ ಬೋಟ್ ಜೊಕುಂಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಕಸಲೆಂಚ್ ಹಕ್ಕ್ ನಾ.
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವೆತೆಲಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ರುದಾನ್ ಕಾಂಯ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾ
ಸಾಹಿತಿಕ್ ಭುರ್ಗ್ಯಾಪಣಾರ್ ಥಾವ್ನ್ ಆಯ್ಕುನ್ ಆಯ್ಲಾಂ. ಪುಣ್ ಆಜ್
ಪಾಸೊನ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಜಿವಾಳ್ ಆಸಾ, ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಫುಡ್ಲ್ಯಾ
ದಿಸಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ತಿ ಜಿವಂತ್ ಉರ್ತಲಿ ಮ್ಹಣುನ್ ಹಾತ್ ಭಾಂದುನ್
ಬೊಸ್ಚೆಂ ಭಿಲ್ಕುಲ್ ನ್ಹಯ್. ಆಜ್ ಕೊಂಕಣಿ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ತಾಬೆಂತ್ ಆಸಾ
ದೆಕುನ್ ತಿ ಭಾಸ್ ರಾಕುನ್ ವರ್ಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಆಮ್ಚಿ. ದೆಕುನ್ ಆಮಿ
ಎಕೆಕ್ಲ್ಯಾನಿ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ತಾಂಕಿಭಿತರ್ಲೊ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ.
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಆಳ್ವೊನ್ ವಚಾನಾಶೆಂ
ಕೊಣೆ ಕಸಲೊ ಪಾತ್ರ್ ಘೆವ್ಯೆತ್?
1. ಲೊಕಾಂಚೊ ಪಾತ್ರ್:
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ಆಮ್ಚಿ ಖಾಸ್‌ಭಾಸ್ ದೆಕುನ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೀಸ್ಪಡ್ತ್ಯಾ
ಜಿಣ್ಯೆಂತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಚಡಿತ್ ಮಹತ್ವ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್. ಜಶೆಂ
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಂತ್ ಉಲಯ್, ಕೊಂಕಣಿ ಪತ್ರಾಂ, ಬೂಕ್ ವಾಚುನ್, ಸಂಗೀತ್,
ಕಲಾ, ವಾವ್ರಾಕ್ ಪಾಟಿಂಬೊ ದಿಂವ್ಚೊ ಆಮ್ಚೊ ಕಾಯ್ದೊ ತಶೆಂಚ್
ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿ ಸವಾಲ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಮಾಂದುನ್ ಘೆಂವ್ಚೆಂ. ಇಸ್ಕೊಲಾಂನಿ
ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಶಿಕಾಶೆಂ ಪಳೆಂವ್ಚೆಂ, ವಾ ತ್ಯಾ
ಆವ್ಕಾಸಾಕ್ ಇಸ್ಕೊಲಾಚ್ಯಾ ವ್ಹಡಿಲಾಂಕ್ ಮಾಗ್ಚೆಂ. ಧಾರ್ಮಿಕ್
ರಿತಿರಿವಾಜೊ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಂತ್ ಚಲುಂಕ್ ಮಾಗ್ಚೆಂ. ಕೊಂಕಣಿ ಆಮ್ಚಿ
ಅಸ್ಮಿತಾಯ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಮಿ ಆಮ್ಚಿ ಅಸ್ಮಿತಾಯ್ ಹೊಗ್ಡಾಂವ್ಚಿ
ನ್ಹಯ್. ದೆಕುನ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಫಿರ್ಗಜೆಂನಿ ಕೊಂಕಣಿ ಮಿಸಾಂಕ್ ಚಡಿತ್
ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತಾ ಲಾಭಾಶೆಂ ಕರ್ಚೆಂ ಆನಿ ತಾಂತುಂ ಚಡಿತ್ ಲೊಕಾಂನಿ
ವಾಂಟೆಲಿ ಜಾಯ್ಶೆಂ ಕರ್ಚೆಂ.
2. ಕೊಂಕಣಿ ಸಂಘಟನಾಂ:
ಕೊಂಕಣಿ ಲೊಕಾಚಿ ಅಭಿರುಚ್ ಚಡಂವ್ಚೊ ಕಾಯ್ದೊ ತುಮ್ಚೊ ದೆಕುನ್ ಪಯ್ಲೆಂ
ತುಮಿ ದೆಖಿಭರಿತ್ ಕರ್ನಿ ಕರ್ಚಿ. ತುಮಿಂಚ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಸ್ ನೆಣಾಸುನ್,
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಪಾಟಿಂಬೊ ದೀನಾಸ್ತಾನಾ ಲೊಕಾಕ್ ಪ್ರೇರಿತ್ ಕರುಂಕ್
ವಚಾನಾಕಾತ್. ತುಮಿ ಸಂಘಟಕ್ ಶಿವಾಯ್ ಆಡಳ್ತೆದಾರ್ ನ್ಹಯ್, ದೆಕುನ್
ಹೆರಾಂಚೆರ್ ಥಾಪುಂಕ್ ವೆಚ್ಯಾಧಿಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಸ್ವತಾಂ ಪಾಳುಂಕ್ ಶಿಕಾ.
ಜೆದ್ನಾಂ ದೆಖಿಭರಿತ್ ಮುಖೆಲಿ ಸಂಘಟಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ತಾತ್ ತೆದ್ನಾಂ
ಲೋಕ್ ಸಯ್ತ್ ಅಪ್ಸೊಚ್ ಪಾಟಿಂಬೊ ದಿತಲೊ. ಥೊಡೆ ಭೋವ್ ಗರ್ಜೆಚೆ
ಹಿಶಾರೆ;
2.1. ಮುಕ್ಲ್ಯಾ ಪಿಳ್ಗೆಕ್ ಲಾಗಿಂ ಘೆಯಾ - ಚಡಾವತ್ ಜಾವ್ನ್ ಸಾಠ್
ಸತ್ತರ್ ಪ್ರಾಯ್ ಮಿಕ್ವಲ್ಲೆ ಸಂಘಟನಾಂನಿ ಮುಖೆಲ್ಪಣ್ ಘೆತಾತ್ ಆನಿ
ಯುವಜಣಾಂಕ್ ಲಾಗಿಂ ಯೇಂವ್ಕ್ ಸೊಡಿನಾಂತ್. ಹಾಂಣಿ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ಏಕ್ ಆನಿ
ಕರ್ಚೆಂ ಬೊಲ್ತೆಂಚ್. ಹಾಂತುಂ ತಸಲಿಂ ಸಂಘಟನಾಂ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್,
ಕೊಂಕಣಿಂಚ್ ಲಾಚಾರ್ ಕರ್ತಾ. ವರ್ಸಾಕ್ ಏಕ್ ಪಾವ್ಟಿಂ ತಾಲೆಂತ್
ಸ್ಪರ್ಧೊ ಕರ್ನ್ ತುಮಿ ಆಂಗವ್ಣ್ ತಿರ್ಸಲಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಚಿಂತಾತ್.
ತುಮ್ಕಾಂ ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಫಕತ್ ವೆದಿಕಾರ್‍ಯಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ಸೊಡ್ನ್ ಹೆರ್ ಕಿತೆಂಚ್ ಕಳಿತ್ ನಾ. ಭುರ್ಗಿಂ/ಯುವಜಣಾಂಚ್ಯಾ
ತಾಲೆಂತಾಂಕ್ ಮುಕಾರ್ ಹಾಡುಂಕ್ ಏಕ್ ವೇದಿ ಕರ್ಚೆವಿಶಿಂ ಕಾಮಾಸಾಳಾಂ,
ತರ್ಭೆತೆ ಶಿಭಿರಾಂ ಮಾಂಡುನ್ ಹಾಡ್ಚಿಂ, ನವ್ಯಾ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಕ್, ನವ್ಯಾ
ಬರವ್ಪ್ಯಾಂಕ್, ನವ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಡಿಂಕ್ ತಯಾರ್ ಕರ್ಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ
ತುಮ್ಚಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸಮ್ಜೊನ್ ಘೆಯಾ.
2.2. ಹೆರ್ ಸಂಘಟನಾಂಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಚೆರ್ ತುಮ್ಚಿ ನದರ್ ಆಸುಂದಿ -
ತುಮ್ಚೆಂಚ್ ಗುಮಟ್ ತುಮಿ ವ್ಹಾಜಯ್ನಾಕಾತ್. ಕೊಂಕಣಿ ಚ್ಯಾರ್
ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ಆಸಾ, ತರ್ ಹೆರ್ ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ಕಸಲಿಂ ಸಂಘಟನಾಂ ಕಸಲಿಂ
ಕಾಮಾಂ ಕರುನ್ ಆಸಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ಗಮನಾಕ್ ಆಸ್ಚೆಂ ವಾ ತ್ಯಾ
ದಿಶೆನ್ ಮೆಟಾಂ ಕಾಡ್ಚಿಂ ಭೋವ್ ಗರ್ಜೆಚಿಂ.
2.3. ಮ್ಯೂಜಿಕಲ್ ಚೇರ್ ಚಿಂತ್ಪಾಥಾವ್ನ್ ಭಾಯ್ರ್ ಯೆಯಾ - ತುಮಿಂಚ್
ಥೊಡೆ, ತುಮ್ಕಾಂಚ್ ಧುಂಪಯ್ತೆಲೆ ಥೊಡೆ ಮೆಳುನ್, ತುಮಿ ಕೆಲ್ಲೆಂಚ್
ಕೊಂಕಣಿ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಅರ್ಗಾಂಟ್ ಚಿಂತಪ್ ಸೊಡಾ. ಕೊಂಕಣಿ ಜರ್ ಆಜ್ ಇತ್ಲಿ
ಲಾಚಾರ್ ಜಾಲ್ಯಾ ತರ್ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ಅಸಲ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾನಿಮ್ತಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ಸಮ್ಜುನ್ ಘೆಯಾ.
2.4. ತುಮಿ ಎಕಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಚೆ, ದೆಕುನ್ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಂತ್
ಕೊಂಕಣಿಚ್ಯಾ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಶೆತಾಂನಿ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲೆ, ಕರ್ತೆಲೆ
ತಶೆಂಚ್ ಕರುಂಕ್ ಉರ್ಭಾ-ಮನ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾಂವಿಶಿಂ ತುಮ್ಕಾಂ ಮಾಹೆತ್
ಆಸ್ಚಿ ಭೋವ್ ಗರ್ಜೆಚಿ. ಅಶೆಂ ತುಮಿ ಎಕೆಕಾ ಶೆತಾಂಕ್ ಥೆಂಕೊ
ಲಾಭ್ಚೆದಿಶೆನ್ ವಾವ್ರ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಕೊಂಕ್ಣೆಚ್ಯಾ
ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಶೆತಾಂನಿ ಪರ್ಜಳ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ನೆಕೆತ್ರಾಂಚ್ಯಾ ಸಾಧನಾಚೆರ್
ಅಭಿಮಾನ್ ಪಾಂವ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ, ತಶೆಂಚ್ ಅಸಲ್ಯಾಂಚಿಂ ಸಾಧನಾಂ
ಹೆರಾಂಕ್ ಪ್ರೇರಿತ್ ಜಾಂವ್ಚೆಪರಿಂ ಕರ್ಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ಆಮ್ಚಿ. ಜಾಂವ್
ತಿಂ ಸಾಧನಾಂ ಗೊಂಯಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲಿಂ, ಜಾಂವ್ ಕೊಚ್ಚಿನಾಂತ್, ಜಾಂವ್
ಮುಂಬಯಾಂತ್ ವ ಜಾಂವ್ ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಪುಣ್ ಕೊಂಕಣಿಚಿ ಸಾಧನಾಂ
ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ತಾಕಾ ಜೊಕ್ತೊ ಮಾನ್ ದಿಂವ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಕೊಂಕಣಿ
ಅಭಿಯಾನಾಂ ಆಯ್ಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಭೊವ್ ಗರ್ಜೆಚಿಂ.
3. ವೃತ್ತಿಪರತಾ (Professionalism):
ಹವ್ಯಾಸ್ ಬರೊ, ಪುಣ್ ಹವ್ಯಾಸ್ ವೃತ್ತಿಪರತಾ ನ್ಹಯ್. ದೆಕುನ್
ಕೊಂಕ್ಣೆಚ್ಯಾ ವೆವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಶೆತಾಂನಿ ಚಲ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಸಮಕಾಳೀನ್ ಹೆರ್
ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಸವೆಂ ತುಲನ್ ಕರಾ ಶಿವಾಯ್ ಹವ್ಯಾಸಾಕ್ ಮಹತ್ವ್
ದಿಂವ್ಚೆಂ ಸೊಡಾ. ಹಾಂಗಸರ್ ಸಿಂತಿಮೆಂತಾಂ ಏಕ್, ಪುಣ್ ಗುಣ್‌ಮಟ್ಟ್
ಭೋವ್ ಗರ್ಜೆಚೆಂ. ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಂತ್ಲೆಂ ’ಸಾಯ್ರಾಟ್’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ಪಿಂತುರ್ ಭಾರತಾಚ್ಯಾ ಕಾಂಯ್ ಸಾತ್ ಭಾಸೆಂನಿ ರಿಮೇಕ್/ಡಬ್ಬ್ ಜಾಲಾಂ
ಮ್ಹಣ್ತಚ್ ಮರಾಠಿ ಭಾಶೆಚಿ ಗ್ರೇಸ್ತ್‌ಕಾಯ್ ಪಾಚಾರ್ತಾ. ಅಶೆಂ ಭಾಶೆಕ್
ಗ್ರೇಸ್ತ್ ಪಾಚಾರ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಕರುಯಾಂ ಶಿವಾಯ್ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ತೊಂಡಾಕ್
ಕರಿ ಪುಸ್ಚೆಂ ಹವ್ಯಾಸಿ ಕಾಮಾಂ ನ್ಹಯ್.
4. ಪತ್ರಾಂ: ಏಕ್ ಭಾಸ್
ಜಿವಾಳ್ ದವರ್ಚೆದಿಶೆನ್ ಪತ್ರಾಂಚೊ ವಾವ್ರ್ ಭೋವ್ ಮಹತ್ವಾಚೊ. ಪುಣ್
ದುರ್ಭಾಗ್‌ಪಣಾನ್ ಆಜ್ ಪತ್ರಾಂಕ್ ದಿಶ್ಟಾವೊಚ್ ನಾ. ಎಕೆಕಾ ಪತ್ರಾಕ್
ಎಕೇಕ್ ಕೂಸ್ ದಿಸ್ತಾ ಆನಿ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಚೊ ಫುಡಾರ್ ಸೊಡ್ನ್ ಬಾಕಿಚೆಂ
ಸಗ್ಳೆಂ ತಾಂತುಂ ಆಸ್ತಾ. ಎಕಾ ಸಮಾಜಿಕ್ ಚಿಂತಪ್ ಊಂಚ್ ಉಭಾರುಂಕ್
ತುಮ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಆಸೊಂದಿ ಶಿವಾಯ್ ಸಮಾಜೆಚ್ಯಾ ನದ್ರೆನ್ ತುಮಿಂಚ್
ಸಕ್ಲಾ ಪಡಾನಾಕಾತ್. ಆಜ್ ನಾಂವಾಕ್ ಆಮ್ಚೆಲಾಗಿಂ ಫಿರ್ಗಜ್ ಪತ್ರಾಂ
ಆಸಾತ್, ಪುಣ್ ತ್ಯಾ ಕಿತ್ಲ್ಯಾ ಪತ್ರಾಂನಿ ಕಸಲೆಂ ಮಟ್ಟ್ ಆಸಾ? ಹ್ಯಾ
ಫಿರ್ಗಜ್ ಪತ್ರಾಂನಿ ಬರಯ್ತೆಲೆ ಕಿತ್ಲೆ ಸಮಾಜಿಕ್ ಪರ್ತಾಂನಿ ಬರಂವ್ಚಿ
ಶ್ಯಾಥಿ ಆಸ್ಚೆ?
5. ಸಾಹಿತಿ/ಬರಯ್ಣಾರ್:
ಹವ್ಯಾಸಿ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆ ಭಾಯ್ರ್ ಯೆಯಾ, ಪ್ರಾಯೆಕ್, ಸಿಂತಿಮೆಂತಾಂಕ್,
ಭಲಾಯ್ಕೆಕ್ ನಿಬಾಂ ಕರ್ನ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್, ಪ್ರಶಸ್ತೆಚೆ ಆಂವ್ಡೆ ಕರ್ಚೆಂ
ರಾವಯಾ, ಸಾಹಿತಾಕ್ ಪ್ರಾಯ್ ನಾ, ಕುಡಿಕ್ ಪ್ರಾಯ್ ಆಸತ್, ದೆಕುನ್
ತುಮ್ಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ ಪ್ರಗತಿಶೀಲ್ ಜಾವ್ನ್ ಉದೆವ್ನ್ ಯೇಂವ್ದಿ, ವೆಳಾಕ್
ಸರಿ ಜಾವ್ನ್ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂನಿ ಬದ್ಲಾವಣ್ ಹಾಡಾ ಶಿವಾಯ್
ತತ್ವಾಂನಿ ನ್ಹಯ್. ಸಮಾಜಿಕ್ ಮೌಲ್ಯಾಂ ತುಮ್ಚ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂನಿ ದಿಸೊಂದಿ,
ಎಕಾಮೆಕಾಚಿ ಪಾಟ್ ಖೊರ್ಪುಂಚೆಂ ರಾವಯಾ. ಫಟ್ಕಿರೆಂ ಸಾಹಿತ್ ಖಂಚ್ಯಾಯ್
ಭಾಶೆಕ್ ನಿತ್ರಾಣ್ ಕರ್ತಾ. ತುಮ್ಚೆಂ ಸಾಹಿತ್‌ಚ್ ಉಲಂವ್ದಿ. ಆನಿ
ಹೆರ್ ಸಮಕಾಳೀನ್ ಭಾಶೆಂಸಮೊರ್ ತುಮ್ಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ ಖಂಯ್ ಆಸಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ
ಪಯ್ಲೆಂ ವೊರಾವ್ನ್ ಪಳೆಯಾ. ದಯಕರುನ್ ಹೆರಾಂಚೆಂ ವಾಚಾ.
6. ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೊ:
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ಫುಡಾರಾವಿಶಿಂ ತುಮ್ಕಾಂ ದಿಶ್ಟಾವೊ ಆಸ್ಚಿ ಭೋವ್
ಚಡ್ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ತುಮ್ಚೊ ವಾವ್ರ್ ಫಕತ್ ವೆದಿಕಾರ್‍ಯಾಂನಿ ಆನಿ
ಖಬ್ರೆಪತ್ರಾಂಚ್ಯಾ ವರ್ದೆಕ್ ಸೀಮಿತ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ನ್ಹಜೊ. ಕ್ವಾಲಿಟಿ
ಆನಿ ಕ್ವಾಂಟಿಟಿ ದೋನ್ ವೆವೆಗ್ಳೆ ಸಬ್ಧ್. ದೆಕುನ್ ತುಮಿ ಕಿತ್ಲಿಂ
ಕಾರ್ಯಿಂ ಕೆಲಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾಚೆರ್ ವಿಚಾರ್ ಕರ್ಚ್ಯಾಕೀ, ಕಿತ್ಲ್ಯಾ
ಗುಣಮಟ್ಟಾಚಿಂ ಕಾರ್ಯಿಂ ಕೆಲಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಚಿಂತಪ್ ಭೊವ್ ಗರ್ಜೆಚೆಂ.
ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಪಾಟಿಂಬೊ ಲಾಭ್ಚ್ಯಾ ಹರೇಕಾ ಶೆತಾಂನಿ ತುಮಿ ವಿಚಾರ್‌ಸಾತಿಂ,
ಕಾಮಾಸಾಳಾಂ ಕರ್ಚಿಂ ಗರ್ಜೆಚಿಂ, ಆನಿ ತುಮ್ಚೆಲಾಗಿಂ ನಿರ್ದಿಶ್ಟ್ ಏಕ್
ಕಾಮಾಸೂಚಿ (ಪ್ರೋಜೆಕ್ಟ್) ಆಸೊನ್, ಜೊಕ್ತ್ಯಾಂಕ್ ತೊ ವಾವ್ರ್
ದಿಂವ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ. ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಂತ್ ಸಗ್ಳ್ಯಾಂಚೆಂ ಮೆತೆರ್‌ಪಣ್
ಗರ್ಜೆಚೆಂ ದೆಕುನ್ ತೆಂ ಮೆತೆರ್‌ಪಣಾಚಿ ಜವಾಭ್ದಾರಿ ತುಮ್ಚೆಲಾಗಿಂ
ಆಸಾ ದೆಕುನ್ ತುಮ್ಚಿ ವಾವ್ರ್ ದೆಖಿಭರಿತ್ ಜಾಂವ್ಚೊ ಭೊವ್ ಗರ್ಜೆಚೊ
ಶಿವಾಯ್ ಧಾಕವ್ಪಾಚೊ ನ್ಹಯ್.
ಅಖೇರಿಚೊ ಶರೊ: ಜೋರ್ಜ್ ಬರ್ನಾಡ್ ಶಾ ಮ್ಹಣ್ತಾ "We
understand the beauty of our mother tongue when we are
abroad". ಆನಿ ಹಿಂಚ್ ಉತ್ರಾಂ ಮ್ಹಜೊ ಖರೊ ಅನ್ಭವ್ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್.
ಅಜೀಕ್ ಸತ್ರಾ ವರ್ಸಾಧಿಂ ಕುವೆಯ್ಟಾಂತ್ ತಶೆಂಚ್ ಗಲ್ಫಾಂತ್
ಆಸ್ಲೆವೆಳಾರ್ ಪಾರ್ಕಿಲ್ಲೆಂ, ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಚಿ ವೋಡ್ ಲೊಕಾಂಥಂಯ್
ಆಸ್ಲಿ ಆನಿ ಕುವೆಯ್ಟಾಂತ್ ಘಡ್‌ಲ್ಲಿ ಕೊಂಕಣಿ ಅಭಿಯಾನ್ ಸಮಿತಿಕ್
ಲೊಕಾಚೊ ಪಾಟಿಂಬೊ ಲಾಭ್‌ಲ್ಲೊ. ಮುಂಬಯಾಂತ್ ಸಯ್ತ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಚಿ
ವೋಡ್ ಥೊಡೆಮಟ್ಟಾಕ್ ತರ್‌ಯೀ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. ಪುಣ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಮಾಂಯ್‌ಗಾಂವಾಂತ್
ತಿ ಮಾತ್ಶಿ ಶೆಳೆಲ್ಲೆಪರಿಂ ದಿಸ್ತಾ. ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಶೆಕ್ ಆಳ್ವೊನ್
ವಚಾನಾಶೆಂ ಕರ್ಚ್ಯಾಂತ್ ಆಮಿ ಕಾರ್‍ಯಾಂತ್ ಸುರ್ವಾತ್ ಕರ್ಚಿ ಗರ್ಜ್
ಆಸಾ. ಎಕ್ವಟಿತ್ ವಾವ್ರಾಚಿಂ ಕಾರಣಾಂ ಸೊಧುನ್ ಲೊಕಾಕ್ ಎಕ್ವಟಿತ್
ಕರ್ಚಿ ಶ್ಯಾಥಿ ಆಸ್ಚ್ಯಾಂಕ್ ಮೆತೆರ್ ಕರಿಜಾಯ್ ಶಿವಾಯ್ ನಿಬಾಂ
ಸೊಧುನ್ ವಿಂಗಡ್ ಕರ್ಚೆಂ ನ್ಹಯ್. ಆಮ್ಚೆಮುಕಾರ್ ಉಭೆಂ ಆಸ್ಚೆಂ ಹೆಂ
ಏಕ್ ವ್ಹಡ್ ಶರ್ತ್ ಆಮಿ ಕಾರ್ಯರುಪಾರ್ ಜ್ಯಾರಿಯೆಕ್ ಹಾಡುಂಕ್ ಜಾಯ್
ಶಿವಾಯ್ ಫಕತ್ ಉಲವ್ಪಾಂತ್ ಕಿತೆಂಚ್ ಬದ್ಲಾಪ್ ಘಡಾನಾ. ಆನಿ ಹಿ
ಸುರ್ವಾತ್ ಆಮಿ ಸರ್ವಾಂನಿ ಮೆಳೊನ್ ಕರ್ಚಿ ಭೋವ್ ಚಡ್ ಗರ್ಜ್ ಅಸಾ.
[ಅಗೋಸ್ತಾಚ್ಯಾ 27
ತಾರಿಕೆರ್ ಕರ್ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ಲ್ಯಾ
ಟೌನ್‌ಹೊಲಾಂತ್ ಆಸಾ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ’ಕೊಂಕಣಿ ಮಾನ್ಯತಾ ದಿವಸ್ 2018’
ಚ್ಯಾ ಪಯ್ಲ್ಯಾ ವಿಚಾರ್‌ಸಾತ್ಯಾಚೆರ್ ಸಾದರ್ ಕೆಲ್ಲೊ ಪ್ರಬಂಧ್]
- ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್
[ಸಪ್ತೆಂಬರ್ 2018] |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
valleyquadros@gmail.com |
ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್: 1984 ಇಸ್ವೆ ಥಾವ್ನ್
ಕೊಂಕ್ಣೆಂತ್ ಮಟ್‌ವ್ಯೊ ಕಾಣ್ಯೊ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕವಿತಾ,
ಲೇಖನಾಂ ಬರವ್ನ್ ಆಯಿಲ್ಲೊ, 2004 ಥಾವ್ನ್ 2011 ಮ್ಹಣಾಸರ್
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಜಾಳಿಜಾಗ್ಯಾಚೊ ಸಂಪಾದಕ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್
ಕೆಲಾ. ಕಾಣಿಕ್, ಉದೆವ್, ಆಮ್ಚೊ ಯುವಕ್ ಪತ್ರಾಚ್ಯಾ
ಸಂಪಾದಕೀಯ್ ಮಂಡಳಿಂತ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಹಾಣೆಂ ’ಕುವೇಯ್ಟ್‌ಗಾರಾಂಚೊ
ಝೆಲೊ ವಿಶೇಸ್ ಅಂಕೊ’, ’ದಿವೊ-ದಾಯ್ಜ್’, ’ಮಿತ್ರ್-ದಾಯ್ಜ್’,
ತಶೆಂಚ್ ಕರ್ನಾಟಕ್ ಕೊಂಕ್ಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚ್ಯಾ ’ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಚ್ಯೊ
ಮಟ್‌ವ್ಯೊ ಕಾಣ್ಯೊ’ ಬುಕಾಚೆಂ ಸಂಪಾದನ್ ಕೆಲಾಂ. ’ಮೊಳ್ಬಾವಯ್ಲಿಂ
ಸ್ವಪ್ಣಾಂ (2006)’ ಆನಿ ’ಮುಖಾಮುಖಿ
(2011)’ ಹಾಚೆ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಸಂಪಾದಕೀಯಾಂಚೆ ದೋನ್ ಜಮೆ. |
|
[संपादकीय
- २३] कोंकणी
भास आळवोन वचानाशें कर्च्यांत आमचो पात्र
|
|
Language is the light of mind नामणेचो इंगलीश तत्वशासतीरगार
जोन स्टुवर्ट मिल्लाचें उतर हें.
भासेंची चरित्रा वाचताना क्रिसत पूर्व ८००० इस्वेंत कांय
२०,००० भासो उलंवचो लोक संसारांत आसलो म्हळ्ळें कळोन येता.
आज तो संको देंवोन ६९०० जाला. म्हळ्यार दीस गेल्लेपरिंच
भासोय आळवोन वचोंक लागल्यात. संसारांत लगबग चोवदा दिसांनी
एक भास आळवोन वेता. अशेंच मुखारून गेलें तर मुखल्या
शेकड्यांत चडुणें सात हजार भासो आळवोन वेच्यार आसात.
आयलेवार The People's Linguistic Survey of India (PLSI)
हाणीं सर्वे करून पर्गटल्लेपरकार, भारतांत कांय ७८०
प्रमूक भासो उलयतात, आनी पाटल्या ५० वर्सांनी कांय २५० भासो
आळवोन गेल्यात. सद्द्याक ७८० भासो कांय ८६ वेवेगळ्या
लिपिंनी लोक वापार कर्ता. हांतल्या १२० भासांक मात्र
प्रमूक भासो म्हण मान्यता लाभल्या, बाकिच्यो भासो उलयतल्या
लोकांचो संको १०,००० देकून त्यो भासो सयत दिसानदीस आळवोन
वेतात म्हणून हें लेकन सांग्ता.
इंगलिशांत एक बरी सांगणी अशी आसा; "Language is the
road map of a culture. It tells you where its people
come from and where they are going". भास लोकाक
एकामेका संपर्क कर्चें माध्यम मात्र न्हय, एका समाजेचें
बरें-फालें, संसकृती जोगासणेन दवरुंक उपकार्चें प्रमूक
हातेर. मौकीक (तोंडपाशीं), लिखीत (बर्पाशीं) एक संसकृती
जिवाळ उरोंक भासेचो पात्र भोव महत्वाचो. आनी भारत तसल्या
देशांत कांय एका तेंपादीं हजारांवयर भासो आसोन, तितली
संसकृतीक ग्रेसतकाय आसल्लो देश आज ह्या दिशेन लाचार जावन
येंवचो दिसोन येता.
भासेक सांभाळून दवर्चें त्यात्या काळार जियेतेल्या लोकाची
जवाभदारी. एका जनांगाथावन दुस्रे जनांगाक ही भास जोगासाणेन
हतांतर करुंक आसा आनी भासेचें महत्व सयत समजावंक आसा,
पाळुंक आसा. तेदनां मात्र एक भास जिवाळ उर्ता. जागतिकरण एका
वाटेन संसाराच्या सर्व राषट्रांच्या सर्व भासेंच्या लोकाक
प्रभावीत करुंक सकलां म्हळ्ळें खरें सत. देकून हाचो प्रभाव
थोड्या भासेंचेर पडल्लें नवें न्हय. जागतीक स्थरार सयत
लातें (ल्याटीन) भास जांव, अरामायीक भास जांव, हिबरू भास
जांव उलंवचे भोव उणें वा नांच म्हण्येता. पाश्चात्य
साहिताची सूरवात जाल्लीच कोपटीक लिपिंत म्हळ्ळे पुरावे
वाचुंक मेळतात पूण आज कोपटीक लिपी वाचतले नांत देकून ह्या
लिपिचेर होंद्वोन आसची भास सयत अपशीच आळवोन गेल्या.
भारताच्यो थोड्यो भासो उलयतेल्यांचो संको दिसानदीस उणो
जावन येता; सांतली (०.६३%), काश्मीरी (०.५४%), नेपाली
(०.२८%), कोंकणी (०.२४%), डोग्री (०.२२%), मैतै (०.१४%),
बोडो (०.१३%) आनी संसकृत (०.११%)..
आयलेवार पर्गट जाल्ल्या काणिस्मारिच्या अंक्यापरकार
भारतांत सभार भासो उलयतल्यांचो संको देंवोन आयला, आनी तांतूं
कोंकणी भासयी एक जावनासा म्हळ्ळें भोव निराशेची गजाल.
जागतीकरण खंडीत जावन हाचें मूळ कारण म्हळ्ळी जवाब
युनिवर्सल पूण आमच्या देशाक मतिंत धरून सांगचें तर
श्हहरीकरण एक प्रमूक कारण. हो अन्येक फुडलो व्हड समस्सो अमी
फूड करुंक आसा. शिकपाक, व्हख्ताक, वा हेर मुळाव्यो सवलत्यो
नासताना चडावत लोक श्हेरांनी वसती करुंक लागला.
शेतां-भाटांनी काम कर्चो लोक दिसानदीस उणो जावन आयला.
जागे-शेतां-भाटां पणगील पडल्यांत आनी तांतूं झडां-बोल्यांनी
जियेवंक करुंक सुरू केलां. रान मनजात्यो सयत आजकाल
हळ्ळेंनी देंवोंक लागल्यात म्हणताना आज हळ्ळेंनी वसती
करुंक कोणाकच मन ना जालां. देकून थोडीं अपली आसत विकून
श्हेरांनी फ्लेटांनी वसती करुंक धरलां. श्हेरांनी व्हापार
जांवची भास चडताव जावन वेगळी शिवाय आवयभासच जायजय म्हणून
ना.
अन्येक कारण; आयच्या तांत्रीक काळार आवयभासेंत फुडार तितलो
उज्वल ना. पूण जागतीक भास शिकल्यार फुडाराक एका न्हय एका
रितिचो फायदो तशेंच आवकास लाभतात म्हळ्ळें सत.
भास खंच्याय लोकाचें असतित्व, भास तांचो स्वाभिमान, लोक
दीस्पडत्या वापाराक वेवेगळ्यो भासो शिक्ता पूण आपली आवयभासेचो
हुसको आनी मोग ताका सहज जावन आसता. अशें आसताना कोंकणी भास
आळवोन वेचीं खुणां दिसोन येंवचें कितलें मारेकार म्हळ्ळें
पयलें सवाल आमी आमकां कर्ची गर्ज आसा.
आवयभासेंत उलयिल्ल्यांत कितें फायदो
म्हळ्ळें सवाल कर्तेले, आपल्या आवयभासेंत उलयनातल्ल्यांत
कितें लुक्साण म्हळ्ळें चिंतुंक वचानांत.
एक भास सांभाळची जवाभदारी कोणाची? एक भास त्या भाशिकांक
दीस्पडतो ग्रास हाडून दिता? एका भाशेनिमतीं फुडार भांदुंक
साध्य आसा? भास जिवाळ उरंवचेदिशेन संघटन, खासगी/सर्कारी
संस्थे, पत्रां, वाचपी, बरयणार, संगीतकार, कलाकार, वावराडी
हांची जवाभदारी कसली म्हळ्ळे चिंत्पाचेर अमी आटोव कर्ची
भोव गर्ज आसा पूण कशें? ह्याच विचारांचेर हे थोडे वाद
मांडुंक आशेतां;
१. स्वीकारपणाचें (Accommodative) चिंताप
उभजांवची गर्ज.
कोंकणी भास पांच लिपिंनी च्यार राज्यांनी उलंवची भास
म्हणतच, कोंकणी भास फकत गोंयची भास म्हण लेकचें न्हय. जशें
एका माटवाक च्यार खांबे च्यार पोंतांक घट करुंक उपकार्तात
तशें. हांतूं खंचोय एक खांबो गर्जेभायलो म्हण केलें तर ताचो
प्रभाव सगळ्या माटवाचेर पडता. आज इंगलीश भाश फकत लंडनाची
मात्र म्हळ्ळ्या वादांत अर्थ ना. तशेंच कोंकणी म्हळ्यार
च्यार राज्याचे, पांच लिपियांचे, पन्नासां वयर बोलिंचे सगळे
कोंकणी म्हण आमी चिंतिजाय शिवाय लिपी/जात/कुळी/बोली/जनांगाचीं
निबां दिवून विविंगड केल्यार हाचो परिणाम कोंकणी भाशेच्या
वाडावळेचेर पडता.
पूण दुर्भागपणान हकीगतेंत हें घडाना,
साहीत अकाडेमिची कमिटी पळेया, हांतूं महाराश्ट्र/मुंबयचीं
एकलींय नांत. साहितीक अकाडेमिचें प्रांतीय दफ्तर मुंबयांत
आसोनयी, थंयसर जांवच्या कोंकणी साहितीक कारयांनी मुंबय
थावन कोणाकयी प्रतिनिधित्वयी ना आपवणेंय ना म्हळ्ळें सत
अडहूक लागत. हांगासर कोंकणी म्हळ्यार फकत गोयां मात्र
म्हळ्ळें चिंताप दिसोन येता. कोंकणी गोंयची राजभास व्हय.
पूण केरळांतली, मंगळुरांतली, मालवाणांतली, मुंबयांतली
कोंकणी कितें पर्देश्यांची?
२. संघटनांनी दिश्टावो (Visionary) आसच्या
जोक्त्या मुखेलिच्यांची गर्ज.
कोंकणी भाशेची, साहित्याची, लेखकांची, संघटनांची पुर्ती
वळोक आसच्यांनी संघटनांनी मुखेल्पण घेंवची गर्ज आसा.
दुर्भागपणान आज साहीत-भासेची जांव साहिती-वावराड्यांची
वळोक नासचेच खासगी/सर्कारी संघटनांचें मुखेल्पण घेतात.
तांचो महत्व खंच्या फ्लायटाचेर वेचें, खंच्या होटेलांत
रांवचें, कोण मुकेल सयरो, खंयचो मेनू म्हळ्ळ्याचेर चडीत
शिवाय, कोंकणी वावर कर्तेल्यांची वळोक जांव, तसल्यांक सोधची
उर्भा जांव भिल्कूल ना. तांकां लाभच्या थोड्या वर्सांनी
जातातितलें कमायजय (नांव, दुडू, वशीलाय वा हेर) म्हळ्ळो
होर्भोस कोंकणी भासेकक लाचार कर्ता म्हळ्ळें तांच्या मतीक
गेल्लेंच ना.
३. हव्यासी वर्गाची धाड
हें सद्द्याक कोंकणी भाशेच्या एकेका शेताक पोकोळ करुंक सकलां.
हव्यासी बरवपी, हव्यासी नाटकिसत, हव्यासी गावपी, हव्यासी
संघटक, हव्यासी फिल्मां, नाटकां, पत्रां. हांगासर
मौल्याधारीत, नैतीक जवाभदारेचो कुसकूट सार सयत नासताना
अख्ख्या कोंकणी वर्तुलाक लाचार कर्ता. हेंच हव्यासी चिंताप
मुखारून तसल्यांकच पुरसकार, तसल्यांकच प्रशस्थी म्हणताना
बाकिचें तुमिंच वोरावन पळेया. विचार कर्तलो लोक ना तर हीच
अवस्था.
४. सायलो (Silo) चिंतप
कोंकणीक धोसची भोव मारेकार पिडा ही. वेक्ती, संघटनां चडुणें
सगळीं फकत उभीं (Vertical) चिंत्पाचीं; आमिंच व्हड, आमिंच
एक. असल्यांक हांचे भंवारीं कितें घडता म्हळ्ळी खबरच ना,
आसक्तयी ना, चिंतपयी ना. पूण दिश्टावो आसचे वेक्ती वा
संघटनां उभीं मात्र न्हय, आड Horizontal रितिचो वावर कर्ता.
तेदनां मात्र व्हाळच्या उदकापरीं चिंताप सयत एकामेका पाशार
जाता. उभें चिंत्पांत फकत तळ्याच्या उदकापरीं, दिसानदीस
म्हेळेंच जाता शिवाय नितळ न्हय.
५. ’पयलें सवाल’ आमकांच करुयां
कोंकणी भाशेक जिवाळ दवरुंक कोणे कितें करिजाय म्हळ्ळें
विचार कर्च्याधीं, हेंच सवाल आमी आमकांच कर्ची गर्ज आसा.
आमकां कोंकणी भास कितली महत्वाची? आमी कोंकणी वाचतांव?
आयकतांव? आमच्या घरांनी कोंकणी भाशेक पाटिंबो दितांव?
समाजेच्या हेर शेतांनी कोंकणेक पाटिंबो दितांव? जर आमिंच
कोंकणी भाशेक मान दीवंक सकानांव तर हेरांक बोट जोकुंक आमकां
कसलेंच हक्क ना.
कोंकणी भास आळवोन वेतेली म्हळ्ळें रुदान कांय म्हज्या
साहितीक भुर्ग्यापणार थावन आयकून आयलां. पूण आज पासोन
कोंकणी भास जिवाळ आसा, अशें म्हणतच फुडल्या दिसांनी सयत ती
जिवंत उर्तली म्हणून हात भांदून बोसचें भिल्कूल न्हय. आज
कोंकणी आमच्या ताबेंत आसा देकून ती भास राकून वर्ची
जवाभदारी आमची. देकून आमी एकेकल्यानी आमच्या तांकिभितरलो
वावर कर्ची गर्ज आसा.
कोंकणी भास आळवोन वचानाशें कोणे
कसलो पात्र घेव्येत?
१. लोकांचो पात्र:
कोंकणी भास आमची खासभास देकून आमच्या दीस्पडत्या जिण्येंत
कोंकणी भाशेक चडीत महत्व दीवंक जाय. जशें कोंकणी भाशेंत
उलय, कोंकणी पत्रां, बूक वाचून, संगीत, कला, वावराक पाटिंबो
दिंवचो आमचो कायदो तशेंच स्वाभिमानी सवाल म्हळ्ळें मांदून
घेंवचें. इसकोलांनी आमच्या भुर्ग्यांक कोंकणी शिकाशें
पळेंवचें, वा त्या आवकासाक इसकोलाच्या व्हडिलांक मागचें.
धार्मीक रितिरिवाजो कोंकणी भाशेंत चलुंक मागचें. कोंकणी
आमची अस्मिताय जाल्ल्यान आमी आमची अस्मिताय होगडांवची न्हय.
देकून आमच्या फिर्गजेंनी कोंकणी मिसांक चडीत प्रामुख्यता
लाभाशें कर्चें आनी तांतूं चडीत लोकांनी वांटेली जायशें
कर्चें.
२. कोंकणी संघटनां:
कोंकणी लोकाची अभिरूच चडंवचो कायदो तुमचो देकून पयलें तुमी
देखिभरीत कर्नी कर्ची. तुमिंच कोंकणी भास नेणासून, कोंकणी
भाशेक पाटिंबो दीनासताना लोकाक प्रेरीत करुंक वचानाकात.
तुमी संघटक शिवाय आडळतेदार न्हय, देकून हेरांचेर थापुंक
वेच्याधीं पयलें स्वतां पाळुंक शिका. जेदनां देखिभरीत
मुखेली संघटक जावन आसतात तेदनां लोक सयत अप्सोच पाटिंबो
दितलो. थोडे भोव गर्जेचे हिशारे;
२.१. मुकल्या पिळगेक लागीं घेया - चडावत जावन साठ सत्तर
प्राय मिकवल्ले संघटनांनी मुखेल्पण घेतात आनी युवजणांक लागीं
येवंक सोडिनांत. हांणी सांगचें एक आनी कर्चें बोल्तेंच.
हांतूं तसलीं संघटनां मात्र न्हय, कोंकणिंच लाचार कर्ता.
वर्साक एक पावटीं तालेंत स्पर्धो कर्न तुमी आंगवण तिर्सली
म्हळ्ळें चिंतात. तुमकां कोंकणी म्हळ्यार फकत वेदिकारयीं
म्हळ्ळें सोडन हेर कितेंच कळीत ना. भुर्गीं/युवजणांच्या
तालेंतांक मुकार हाडुंक एक वेदी कर्चेविशीं कामासाळां,
तर्भेते शिभिरां मांडून हाडचीं, नव्या वाचप्यांक, नव्या
बरवप्यांक, नव्या वावराडिंक तयार कर्ची जवाभदारी तुमची
म्हळ्ळें समजोन घेया.
२.२. हेर संघटनांच्या वावराचेर तुमची नदर आसुंदी - तुमचेंच
गुमट तुमी व्हाजयनाकात. कोंकणी च्यार राज्यांनी आसा, तर
हेर राज्यांनी कसलीं संघटनां कसलीं कामां करून आसा म्हळ्ळें
तुमच्या गमनाक आसचें वा त्या दिशेन मेटां काडचीं भोव
गर्जेचीं.
२.३. म्यूजिकल चेर चिंत्पाथावन भायर येया - तुमिंच थोडे,
तुमकांच धुंपयतेले थोडे मेळून, तुमी केल्लेंच कोंकणी
म्हळ्ळी अर्गांट चिंतप सोडा. कोंकणी जर आज इतली लाचार
जाल्या तर तुमच्या असल्या चिंत्पानिमतीं म्हळ्ळें समजून
घेया.
२.४. तुमी एका प्रांत्याचे, देकून तुमच्या प्रांत्यांत
कोंकणिच्या वेवेगळ्या शेतांनी वावर केल्ले, कर्तेले तशेंच
करुंक उर्भा-मन आसच्यांविशीं तुमकां माहेत आसची भोव गर्जेची.
अशें तुमी एकेका शेतांक थेंको लाभचेदिशेन वावर कर्ची गर्ज
आसा. कोंकणेच्या वेवेगळ्या शेतांनी पर्जळल्ल्या
नेकेत्रांच्या साधनाचेर अभिमान पांवची गर्ज आसा, तशेंच
असल्यांचीं साधनां हेरांक प्रेरीत जांवचेपरीं कर्ची
जवाभदारी आमची. जांव तीं साधनां गोंयांत जाल्लीं, जांव
कोच्चिनांत, जांव मुंबयांत व जांव मंगळुरांत पूण कोंकणिची
साधनां जाल्ल्यान ताका जोक्तो मान दिंवची गर्ज आसा. कोंकणी
अभियानां आयच्या काळार भोव गर्जेचीं.
३. वृत्तिपरता (Professionalism):
हव्यास बरो, पूण हव्यास वृत्तिपरता न्हय. देकून कोंकणेच्या
वेवेगळ्या शेतांनी चल्चो वावर समकाळीन हेर भाशेच्या
वावरासवें तुलन करा शिवाय हव्यासाक महत्व दिंवचें सोडा.
हांगसर सिंतिमेंतां एक, पूण गूणमट्ट भोव गर्जेचें. मराठी
भाशेंतलें ’सायराट’ म्हळ्ळें पिंतूर भारताच्या कांय सात
भासेंनी रिमेक/डब्ब जालां म्हणतच मराठी भाशेची ग्रेसतकाय
पाचार्ता. अशें भाशेक ग्रेसत पाचार्चो वावर करुयां शिवाय
भाशेच्या तोंडाक करी पुसचें हव्यासी कामां न्हय.
४. पत्रां: एक भास
जिवाळ दवर्चेदिशेन पत्रांचो वावर भोव महत्वाचो. पूण
दुर्भागपणान आज पत्रांक दिश्टावोच ना. एकेका पत्राक एकेक
कूस दिसता आनी कोंकणी भाशेचो फुडार सोडन बाकिचें सगळें
तांतूं आसता. एका समाजीक चिंतप ऊंच उभारुंक तुमचो वावर
आसोंदी शिवाय समाजेच्या नद्रेन तुमिंच सकला पडानाकात. आज
नांवाक आमचेलागीं फिर्गज पत्रां आसात, पूण त्या कितल्या
पत्रांनी कसलें मट्ट आसा? ह्या फिर्गज पत्रांनी बरयतेले
कितले समाजीक पर्तांनी बरंवची श्याथी आसचे?
५. साहिती/बरयणार:
हव्यासी चिंत्पाचे भायर येया, प्रायेक, सिंतिमेंतांक,
भलायकेक निबां कर्न पुरसकार, प्रशसतेचे आंवडे कर्चें रावया,
साहिताक प्राय ना, कुडीक प्राय आसत, देकून तुमचें साहीत
प्रगतिशील जावन उदेवन येंवदी, वेळाक सरी जावन तुमच्या
बर्पांनी बदलावण हाडा शिवाय तत्वांनी न्हय. समाजीक मौल्यां
तुमच्या बर्पांनी दिसोंदी, एकामेकाची पाट खोर्पुंचें रावया.
फटकिरें साहीत खंच्याय भाशेक नित्राण कर्ता. तुमचें साहीतच
उलंवदी. आनी हेर समकाळीन भाशेंसमोर तुमचें साहीत खंय आसा
म्हळ्ळें पयलें वोरावन पळेया. दयकरून हेरांचें वाचा.
६. सर्कारी संस्थो:
कोंकणी भाशेच्या फुडाराविशीं तुमकां दिश्टावो आसची भोव चड
गर्ज आसा. तुमचो वावर फकत वेदिकारयांनी आनी खबरेपत्रांच्या
वर्देक सीमीत जावंक न्हजो. क्वालिटी आनी क्वांटिटी दोन
वेवेगळे सब्ध. देकून तुमी कितलीं कारयीं केलीं
म्हळ्ळ्याचेर विचार कर्च्याकी, कितल्या गुणमट्टाचीं काऱ्यीं
केलीं म्हळ्ळें चिंतप भोव गर्जेचें. कोंकणी भाशेक पाटिंबो
लाभच्या हरेका शेतांनी तुमी विचारसातीं, कामासाळां कर्चीं
गर्जेचीं, आनी तुमचेलागीं निर्दिश्ट एक कामासूची (प्रोजेकट)
आसोन, जोक्त्यांक तो वावर दिंवची गर्ज आसा. कोंकणी भाशेंत
सगळ्यांचें मेतेरपण गर्जेचें देकून तें मेतेरपणाची
जवाभदारी तुमचेलागीं आसा देकून तुमची वावर देखिभरीत जांवचो
भोव गर्जेचो शिवाय धाकवपाचो न्हय.
अखेरिचो शरो: जोर्ज
बर्नाड शा म्हणता "We understand the beauty of our
mother tongue when we are abroad". आनी हिंच उत्रां
म्हजो खरो अनभव म्हण्येत. अजीक सत्रा वर्साधीं कुवेयटांत
तशेंच गलफांत आसलेवेळार पार्किल्लें, कोंकणी भाशेची वोड
लोकांथंय आसली आनी कुवेयटांत घडल्ली कोंकणी अभियान समितीक
लोकाचो पाटिंबो लाभल्लो. मुंबयांत सयत कोंकणी भाशेची वोड
थोडेमट्टाक तरयी आसा म्हण्येत. पूण आमच्या मांयगांवांत
ती मातशी शेळेल्लेपरीं दिसता. कोंकणी भाशेक आळवोन वचानाशें
कर्च्यांत आमी कारयांत सुर्वात कर्ची गर्ज आसा. एकवटीत
वावराचीं कारणां सोधून लोकाक एकवटीत कर्ची श्याथी आसच्यांक
मेतेर करिजाय शिवाय निबां सोधून विंगड कर्चें न्हय.
आमचेमुकार उभें आसचें हें एक व्हड शर्त आमी काऱ्यरुपार
ज्यारियेक हाडुंक जाय शिवाय फकत उलवपांत कितेंच बदलाप घडाना.
आनी ही सुर्वात आमी सर्वांनी मेळोन कर्ची भोव चड गर्ज असा.
[अगोसताच्या
२७ तारिकेर कर्नाटक कोंकणी साहीत अकाडेमीन मंगळुरांतल्या
टौनहोलांत आसा केल्ल्या ’कोंकणी मान्यता दिवस २०१८’ च्या
पयल्या विचारसात्याचेर सादर केल्लो प्रबंध]
- वल्ली क्वाड्रस
[सप्तेंबर २०१८] |
| |
|
valleyquadros@gmail.com |
वल्ली क्वाड्रस: १९८४ इस्वे थावन कोंकणेंत
मटव्यो काणयो, कादंबरी, कविता, लेखनां बरवन
आयिल्लो, २००४ थावन २०११ म्हणासर दायज.कोम
जाळिजाग्याचो संपादक जावन वावर केला. काणीक,
उदेव, आमचो युवक पत्राच्या संपादकीय मंडळिंत
वावर केल्ल्या हाणें ’कुवेयटगारांचो झेलो
विशेस अंको’, ’दिवो-दायज’, ’मित्र-दायज’,
तशेंच कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकाडेमिच्या ’शेकड्याच्यो
मटव्यो काणयो’ बुकाचें संपादन केलां. ’मोळबावयलीं
स्वपणां (२००६)’ आनी ’मुखामुखी (२०११)’
हाचे पर्गट जाल्ले संपादकीयांचे दोन जमे. |
|
[Sompadoki-i - 23] Konkonni
bhas allvon vochanaxem korcheant amcho patr
|
|
Language is the light
of mind namnnecho inglix totvxastirgar zon
sttuvortt mil'lachem utor hem.
Bhasenchi choritra vachtana krist purv 8000
isvent kaim 20,000 bhaso ulomvcho lok somsarant
aslo mholl'llem kollon yeta. Az to sonko demvon
6900 zala. Mhollear dis gel'leporinch bhasoi
allvon vochonk lagleat. Somsarant logbog chouda
disamni ek bhas allvon veta. Oxench mukharun
gelem tor mukhlea xekddeant choddunnem sat hozar
bhaso allvon vechear asat.
Ailevar The People's Linguistic Survey of
India (PLSI) hannim sorve korun porgottl'leprokar,
bharotant kaim 780 promuk bhaso uloitat, ani
pattlea 50 vorsamni kaim 250 bhaso allvon geleat.
Sod'deak 780 bhaso kaim 86 vevegllea lipimni lok
vapar korta. Hantlea 120 bhasank matr promuk
bhaso mhonn manyota labhlea, bakicheo bhaso
uloitolea lokancho sonko 10,000 dekun teo bhaso
soit disandis allvon vetat mhonnun hem lekon
sangta.
Inglixant ek bori sangnni oxi asa; "Language
is the road map of a culture. It tells you where
its people come from and where they are going".
Bhas lokak ekameka sompork korchem madhyom' matr
nhoi, eka somajechem borem-falem, somskriti
zogasonnen dourunk upkarchem promuk hater.
Moukik (tonddpaxim), likhit (borpaxim) ek
somskriti jivall uronk bhasecho patr bhovo
mohotvacho. Ani bharot tosolea dexant kaim eka
tempadim hozaramvoir bhaso ason, titli
somskritik grestkai asl'lo dex az hea dixen
lachar zaun yemvcho dison yeta.
Bhasek sambhallun dourchem teatea kallar
jietelea lokachi zovabhdari. Eka zonangathaun
dusre zonangak hi bhas zogasannen hotantor
korunk asa ani bhasechem mohotv soit somzaunko
asa, pallunk asa. Tednam matr ek bhas jivall
urta. Zagotikoronn eka vatten somsarachea sorv
raxttranchea sorv bhasenchea lokak probhavit
korunk soklam mholl'llem khorem sot. Dekun hacho
probhavo thoddea bhasencher poddl'lem novem
nhoi. Zagotik sthorar soit latem (leattin) bhas
zamv, oramayik bhas zamv, hibru bhas zamv
ulomvche bhovo unnem va nanch mhonnyeta.
Paxchaty sahitachi survat zal'lich kopttik
lipint mholl'lle purave vachunk melltat punn az
kopttik lipi vachtole nant dekun hea lipicher
hondvon aschi bhas soit opxich allvon gelea.
Bharotacheo thoddeo bhaso uloiteleancho sonko
disandis unno zaun yeta; santoli (0.63%),
kaxmiri (0.54%), nepali (0.28%), konkonni
(0.24%), ddogri (0.22%), moitoi (0.14%), boddo
(0.13%) ani somskrit (0.11%)..
Ailevar porgott zal'lea kannismarichea
onkeaprokar bharotant sobhar bhaso uloitoleancho
sonko demvon aila, ani tantum konkonni bhasyi
ek zaunasa mholl'llem bhovo niraxechi gozal.
Zagotikoronn khonddit zaun hachem mull karonn
mholl'lli zovab yunivorsol punn amchea dexak
motint dhorun sangchem tor xhohorikoronn ek
promuk karonn. Ho onyek fuddlo vhodd somosso omi
fudd korunk asa. Xikpak, vhokhtak, va her
mullaveo souloteo nastana choddaut lok xheramni
vosti korunk lagla. Xetam-bhattamni kam' korcho
lok disandis unno zaun aila. Zage-xetam-bhattam
ponngil poddleant ani tantum zhoddam-boleamni
jieunko korunk suru kelam. Ran monzateo soit azkal
holl'llemni demvonk lagleat mhonntana az
holl'llemni vosti korunk konnakch mon na zalam.
Dekun thoddim opli ast vikun xheramni flettamni
vosti korunk dhorlam. Xheramni vhapar zamvchi
bhas choddtavo zaun veglli xivai auybhasch
zaizoi mhonnun na.
Onyek karonn; aichea tantrik kallar auybhasent
fuddar titlo ujvol na. Punn zagotik bhas xiklear
fuddarak eka nhoi eka riticho faido toxench
aukas labhtat mholl'llem sot.
Bhas khonchyai lokachem ostitv, bhas tancho
svabhiman, lok dispoddtea vaparak veveglleo
bhaso xikta punn apli auybhasecho husko ani mog
taka sohoz zaun asta. Oxem astana konkonni bhas
allvon vechim khunnam dison yemvchem kitlem
marekar mholl'llem poilem soval ami amkam korchi
gorz asa. Auybhasent
uloyil'leant kitem faido mholl'llem soval
kortele, aplea auybhasent uloinatl'leant kitem
luksann mholl'llem chintunk vochanant.
Ek bhas sambhallchi zovabhdari konnachi? ek bhas
tea bhaxikank dispoddto gras haddun dita? eka
bhaxenimtim fuddar bhandunk sadhy asa? bhas
jivall uromvchedixen songhotton, khasgi/sorkari
somsthe, potram, vachpi, boroinnar, songitkar,
kolakar, vauraddi hanchi zovabhdari kosoli
mholl'lle chintpacher omi attovo korchi bhovo
gorz asa punn koxem? heach vicharancher he
thodde vad manddunk axetam;
1. Svikarponnachem (Accommodative) chintap
ubhzamvchi gorz.
Konkonni bhas panch lipimni chear rajeamni
ulomvchi bhas mhonntoch, konkonni bhas fokot
gõychi bhas mhonn lekchem nhoi. Zoxem eka
mattovak chear khambe chear pontank ghott korunk
upkartat toxem. Hantum khonchoi ek khambo
gorjebhailo mhonn kelem tor tacho probhavo
sogllea mattvacher poddta. Az inglix bhax fokot
londdonachi matr mholl'llea vadant orth na.
Toxench konkonni mhollear chear rajeache, panch
lipianche, pon'nasam voir bolinche soglle
konkonni mhonn ami chintizai xivai lipi/zat/kulli/boli/zonangachim
nibam divun vivingodd kelear hacho porinnam'
konkonni bhaxechea vaddaullecher poddta.
Punn durbhagponnan
hokigotent hem ghoddana, sahit okaddemichi
komitti polleya, hantum moharaxttro/mumboichim
eklim-i nant. Sahitik okaddemichem pranti-i
doftor mumboyant asonyi, thoimsor zamvchea
konkonni sahitik karyamni mumboi thaun konnakyi
protinidhitvyi na apounnem-i na mholl'llem sot
oddhuk lagot. Hangasor konkonni mhollear fokot
goyam matr mholl'llem chintap dison yeta.
Konkonni gõychi razbhas vhoi. Punn kerollantli,
mongllurantli, malvannantli, mumboyantli
konkonni kitem pordexeanchi?
2. Songhottonamni dixttavo (Visionary) aschea
zoktea mukhelicheanchi gorz.
Konkonni bhaxechi, sahiteachi, lekhokanchi,
songhottonanchi purti vollok ascheamni
songhottonamni mukhelponn ghemvchi gorz asa.
Durbhagponnan az sahit-bhasechi zamv
sahiti-vauraddeanchi vollok naschech khasgi/sorkari
songhottonanchem mukhelponn ghetat. Tancho
mohotv khonchea flaittacher vechem, khonchea
hottelant ramvchem, konn mukel soiro, khoincho
menu mholl'lleacher choddit xivai, konkonni vaur
korteleanchi vollok zamv, tosoleank sodhchi
urbha zamv bhilkul na. Tankam labhchea thoddea
vorsamni zatatitlem komaizoi (namv, duddu,
voxilai va her) mholl'llo horbhos konkonni
bhasekk lachar korta mholl'llem tanchea motik
gel'lench na.
3. Hoveasi vorgachi dhadd
hem sod'deak konkonni bhaxechea ekeka xetak
pokoll korunk soklam. Hoveasi boroupi, hoveasi
nattokist, hoveasi gaupi, hoveasi songhottok,
hoveasi filmam, nattokam, potram. Hangasor
mouleadharit, noitik zovabhdarecho kuskutt sar
soit nastana okhkhea konkonni vortulak lachar
korta. Hench hoveasi chintap mukharun tosoleankch
puroskar, tosoleankch proxosthi mhonntana
bakichem tuminch voraun polleya. Vichar kortolo
lok na tor hich ovostha.
4. Sailo (Silo) chintop
konkonnik dhoschi bhovo marekar pidda hi. Vekti,
songhottonam choddunnem sogllim fokot ubhim
(Vertical) chintpachim; aminch vhodd, aminch ek.
Osoleank hanche bhomvarim kitem ghoddta
mholl'lli khoborch na, asoktyi na, chintopyi
na. Punn dixttavo asche vekti va songhottonam
ubhim matr nhoi, add Horizontal riticho vaur
korta. Tednam matr vhallchea udkaporim chintap
soit ekameka paxar zata. Ubhem chintpant fokot
tolleachea udkaporim, disandis mhellench zata
xivai nitoll nhoi.
5. ’poilem soval’ amkanch koruyam
konkonni bhaxek jivall dourunk konne kitem
korizai mholl'llem vichar korcheadhim, hench
soval ami amkanch korchi gorz asa. Amkam
konkonni bhas kitli mohotvachi? ami konkonni
vachtamv? aikotamv? amchea ghoramni konkonni
bhaxek pattimbo ditamv? somajechea her xetamni
konknnek pattimbo ditamv? zor aminch konkonni
bhaxek man diunko sokanamv tor herank bott
zokunk amkam kosolench hokk na.
Konkonni bhas allvon veteli mholl'llem rudan
kaim mhojea sahitik bhurgeaponnar thaun aikun
ailam. Punn az pason konkonni bhas jivall asa,
oxem mhonntoch fuddlea disamni soit ti jivont
urtoli mhonnun hat bhandun boschem bhilkul nhoi.
Az konkonni amchea tabent asa dekun ti bhas
rakun vorchi zovabhdari amchi. Dekun ami
ekekleani amchea tankibhitorlo vaur korchi gorz
asa.
Konkonni bhas allvon
vochanaxem konne kosolo patr gheuyet?
1. Lokancho patr:
konkonni bhas amchi khasbhas dekun amchea
dispoddtea jinnyent konkonni bhaxek choddit
mohotv diunko zai. Zoxem konkonni bhaxent uloi,
konkonni potram, buk vachun, songit, kola,
vaurak pattimbo dimvcho amcho kaido toxench
svabhimani soval mholl'llem mandun ghemvchem.
Iskolamni amchea bhurgeank konkonni xikaxem
pollemvchem, va tea aukasak iskolachea
vhoddilank magchem. Dharmik ritirivazo konkonni
bhaxent cholunk magchem. Konkonni amchi osmitai
zal'lean ami amchi osmitai hogddamvchi nhoi.
Dekun amchea firgojemni konkonni misank choddit
pramukhyota labhaxem korchem ani tantum choddit
lokamni vantteli zaixem korchem.
2. Konkonni
songhottonam: konkonni lokachi
obhiruch choddomvcho kaido tumcho dekun poilem
tumi dekhibhorit korni korchi. Tuminch konkonni
bhas nennasun, konkonni bhaxek pattimbo
dinastana lokak prerit korunk vochanakat. Tumi
songhottok xivai addolltedar nhoi, dekun
herancher thapunk vecheadhim poilem svotam
pallunk xika. Jednam dekhibhorit mukheli
songhottok zaun astat tednam lok soit opsoch
pattimbo ditolo. Thodde bhovo gorjeche hixare;
2.1. Muklea pillgek lagim gheya - choddaut zaun
satth sot'tor prai mikvol'le songhottonamni
mukhelponn ghetat ani yuvozonnank lagim yeunko
soddinant. Hamnni sangchem ek ani korchem
boltench. Hantum tosolim songhottonam matr nhoi,
konkonninch lachar korta. Vorsak ek pauttim
talent spordho korn tumi angounn tirsoli
mholl'llem chintat. Tumkam konkonni mhollear
fokot vedikaryim mholl'llem soddn her kitench
kollit na. Bhurgim/yuvozonnanchea talentank
mukar haddunk ek vedi korchevixim kamasallam,
torbhete xibhiram manddun haddchim, novea
vachpeank, novea boroupeank, novea vauraddink
toyar korchi zovabhdari tumchi mholl'llem somzon
gheya.
2.2. Her songhottonanchea vauracher tumchi nodor
asundi - tumchench gumott tumi vhazoinakat.
Konkonni chear rajeamni asa, tor her rajeamni
kosolim songhottonam kosolim kamam korun asa
mholl'llem tumchea gomonak aschem va tea dixen
mettam kaddchim bhovo gorjechim.
2.3. Myujikol cher chintpathaun bhair yeya -
tuminch thodde, tumkanch dhumpoitele thodde
mellun, tumi kel'lench konkonni mholl'lli
organtt chintop sodda. Konkonni zor az itli
lachar zalea tor tumchea osolea chintpanimtim
mholl'llem somzun gheya.
2.4. Tumi eka pranteache, dekun tumchea
pranteant konkonnichea vevegllea xetamni vaur
kel'le, kortele toxench korunk urbha-mon
ascheamvixim tumkam mahet aschi bhovo gorjechi.
Oxem tumi ekeka xetank thenko labhchedixen vaur
korchi gorz asa. Konknnechea vevegllea xetamni
porzolll'lea neketranchea sadhonacher obhiman
pamvchi gorz asa, toxench osoleanchim sadhonam
herank prerit zamvcheporim korchi zovabhdari
amchi. Zamv tim sadhonam gõyant zal'lim, zamv
kochchinant, zamv mumboyant vo zamv mongllurant
punn konkonnichi sadhonam zal'lean taka zokto
man dimvchi gorz asa. Konkonni obhianam aichea
kallar bhovo gorjechim.
3. Vrit'tiporota
(Professionalism): hoveas boro, punn
hoveas vrit'tiporota nhoi. Dekun konknnechea
vevegllea xetamni cholcho vaur somokallin her
bhaxechea vaurasovem tulon kora xivai hoveasak
mohotv dimvchem sodda. Hangosor sintimentam ek,
punn gunnmott'tt bhovo gorjechem. Moratthi
bhaxentlem ’sairatt’ mholl'llem pintur
bharotachea kaim sat bhasemni rimek/ddobb zalam
mhonntoch moratthi bhaxechi grestkai pacharta.
Oxem bhaxek grest pacharcho vaur koruyam xivai
bhaxechea tonddak kori puschem hoveasi kamam
nhoi.
4. Potram:
ek bhas jivall dourchedixen potrancho vaur bhovo
mohotvacho. Punn durbhagponnan az potrank
dixttavoch na. Ekeka potrak ekek kus dista ani
konkonni bhaxecho fuddar soddn bakichem sogllem
tantum asta. Eka somajik chintop unch ubharunk
tumcho vaur asondi xivai somajechea nodren
tuminch sokla poddanakat. Az namvak amchelagim
firgoz potram asat, punn tea kitlea potramni
kosolem mott'tt asa? hea firgoz potramni
boroitele kitle somajik portamni boromvchi
xeathi asche?
5. Sahiti/boroinnar:
hoveasi chintpache bhair yeya, prayek,
sintimentank, bholaikek nibam korn puroskar,
proxosteche amvdde korchem rauya, sahitak prai
na, kuddik prai asot, dekun tumchem sahit
progotixil zaun udeun yemvdi, vellak sori zaun
tumchea borpamni bodlaunn hadda xivai totvamni
nhoi. Somajik mouleam tumchea borpamni disondi,
ekamekachi patt khorpunchem rauya. Fottkirem
sahit khonchyai bhaxek nitrann korta. Tumchem
sahitch ulomvdi. Ani her somokallin bhaxemsomor
tumchem sahit khoim asa mholl'llem poilem voraun
polleya. Doikorun heranchem vacha.
6. Sorkari somstho:
konkonni bhaxechea fuddaravixim tumkam dixttavo
aschi bhovo chodd gorz asa. Tumcho vaur fokot
vedikaryamni ani khobrepotranchea vordek simit
zaunko nhozo. Kvalitti ani kvanttitti don
veveglle sobdh. Dekun tumi kitlim karyim kelim
mholl'lleacher vichar korcheaki, kitlea
gunnomott'ttachim karyim kelim mholl'llem
chintop bhovo gorjechem. Konkonni bhaxek
pattimbo labhchea horeka xetamni tumi vicharsatim,
kamasallam korchim gorjechim, ani tumchelagim
nirdixtt ek kamasuchi (projektt) ason, zokteank
to vaur dimvchi gorz asa. Konkonni bhaxent
soglleanchem meterponn gorjechem dekun tem
meterponnachi zovabhdari tumchelagim asa dekun
tumchi vaur dekhibhorit zamvcho bhovo gorjecho
xivai dhakoupacho nhoi.
Okhericho xoro:
zorz bornadd xa mhonnta"We understand the beauty
of our mother tongue when we are abroad". Ani
hinch utram mhozo khoro onbhou mhonnyet. Ojik
sotra vorsadhim kuveyttant toxench golfant
aslevellar parkil'lem, konkonni bhaxechi vodd
lokanthoim asli ani kuveyttant ghoddl'li
konkonni obhian somitik lokacho pattimbo labhl'lo.
Mumboyant soit konkonni bhaxechi vodd
thoddemott'ttak toryi asa mhonnyet. Punn amchea
mam-igamvant ti matxi xellel'leporim dista.
Konkonni bhaxek allvon vochanaxem korcheant ami
karyant survat korchi gorz asa. Ekvottit
vaurachim karonnam sodhun lokak ekvottit korchi
xeathi ascheank meter korizai xivai nibam sodhun
vingodd korchem nhoi. Amchemukar ubhem aschem
hem ek vhodd xort ami karyorupar jeariek haddunk
zai xivai fokot uloupant kitench bodlap ghoddana.
Ani hi survat ami sorvamni mellon korchi bhovo
chodd gorz osa.
[ogostachea 27 tariker
kornattok konkonni sahit okaddemin
mongllurantlea ttounholant asa kel'lea
’konkonni manyota divos 2018’ chea poilea vicharsateacher
sador kel'lo probondh]
- Vol'li Kvaddros [September, 2018] |
|
|
|
valleyquadros@gmail.com |
Vol'li Kvaddros: 1984 isve thaun
konknnent mottveo kannyo, kadombori, kovita,
lekhonam boroun ayil'lo, 2004 thaun 2011
mhonnasor daaiz.com' zallizageacho
sompadok zaun vaur kela. Kannik, Udevo, Amcho
Yuvok potrachea sompadoki-i monddollint vaur
kel'lea hannem ’Kuveyttgarancho jhelo vixes
onko’, ’Divo-Daaiz’, ’Mithr-Daaiz’,
toxench kornattok konknni sahity okaddemichea ’Xekddeacheo
Mottveo Kannyo’ bukachem sompadon kelam. ’Mollbauylim
Svopnnam (2006)’ ani ’Mukhamukhi
(2011)’ hache porgott zal'le sompadokiyanche don
zome. |
|
|
|
|
|
|
|
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ |
|
2004 ಥಾವ್ನ್
2011 ಪರ್ಯಾಂತ್ ಕಾರ್ಯಾಳ್ ಆಸ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ
ದಾಯ್ಜ್.ಕೊಮ್ ಚೆರ್
ಪರ್ಗಟ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ವಿಂಚ್ಣಾರ್ ಸಾಹಿತಾಕ್ ಆಮಿ
ಫುಡಿಲ್ಯಾ ದಿಸಾಂನಿ ಪಯ್ಣಾರಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಕ್
ಲಾಭಯ್ತೆಲ್ಯಾಂವ್. | |
| |
![]() |
|
