’ಭಾಷಾಂತರ್/ಅನುವಾದ್/ತರ್ಜಣ್/ಅಣ್ಕಾರ್’ ವಿಶ್ಯಾಂತ್ ಆಮ್ಚಿ ಸಮ್ಜಣಿ ಕಿತ್ಲಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸವಾಲ್ ಕೆಲೆಂ ತರ್, ತಾಚ್ಯೊ ಜಾಪಿ ಆಯ್ಕುನ್, ಸಾಹಿತಿಕ್ ಸಮ್ಜಣಿ ಆಸ್ಚೆ ಕೊಣ್‌ಯೀ ಮತ್ ಚುಕೊನ್ ಪಡ್ತಿತ್. ತಿತ್ಲಿ ಉತಳ್ ಸಮ್ಜಣಿ ಕೊಂಕಣೆಂತ್ ಆಸಾ, ತೆಂಯೀ ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮ್ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ದಂದೊ ಚಲಯ್ತೆಲ್ಯಾಂಕ್. ಸಂಸಾರಾಚ್ಯಾ ಚಡ್ತಾವ್ ಭಾಸಾಂನಿ ಭಾಶಾಂತರ್ ಭೋವ್ ಮಹತ್ವಾಚೊ ಪ್ರಕಾರ್, ಎಕಾ ಭಾಸೆಚಿ ಸಮಾನಾಂತರ್ ಹೆರ್ ಭಾಸಾಂ ಸಮೊರ್ ವಾಡಾವಳ್ ಜಾಂವ್ಚಾಕ್ ಅನುವಾದ್/ಭಾಷಾಂತರ್ ಭೋವ್ ಉಪ್ಕಾರ್ತಾ ತರ್‌ಯೀ, ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ತರ್ಜಣೆಕ್ ಜೊಕ್ತೊ ಮಾನ್ ನಾ ದೆಕುನ್ ಉಂಚ್ಲೆ ತರ್ಜಣ್‌ಕಾರ್ ಆಜ್ ಕೊಂಕ್ಣೆಭಾಯ್ರ್ ಸಾಹಿತ್ ತರ್ಜಣ್ ಕರ್ತಾತ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸತ್.

ಕೊಂಕ್ಣೆಂತ್ ಹಾಂವ್ ಏಕ್ ಸಾಹಿತಿಕ್ ವಾಚ್ಪಿ ಜಾವ್ನ್ ಬರಂವ್ಚಿ ಸುರ್ವಾತ್ ಕೆಲ್ಲಿ, ತೆದ್ನಾಂ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಮತಿಕ್ ಪ್ರಭಾವ್ ಘಾಲ್ಲೆಂ ’ಪ್ರಗತಿ ಪ್ರಕಾಶನಾನ್’, ಭಾಶೆಚೊ ತಜ್ನ್ ದೊ|ವಿಲ್ಲಿ ಡಿ’ಸಿಲ್ವಾಚ್ಯಾ ಮುಖೇಲ್‌ಪಣಾಖಾಲ್ ಮೆಲ್ವಿನ್ ಲುದ್ರಿಕಾನ್ ಸಯ್ತ್ ಖೂಬ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲಾ. ’ಕಾಣಿ ಜಾಲ್ಲಿ ಚಲಿ’ ಜಾಂವ್, ’ಖೆಳ್ ಅನಿ ಹೆರ್ ಕಥಾ’ ಜಾಂವ್ , ’ಘರ್ ಭರ್‌ಲ್ಲೆಂ ಗೀತ್’ ಜಾಂವ್ ಎಕಾಪ್ರಾಸ್ ಏಕ್ ಬೂಕ್ ಹರೇಕಾ ಸಾಹಿತಿಕ್ ಮೊಗಿನ್ ವಾಚುಂಕ್ ತಶೆಂ ಅಪ್ಣಾಸವೆಂ ದವರುಂಕ್ ಯೋಗ್ಯ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಬೂಕ್ ತೆ. ’ರಾಯ್ ಉಂದಿರ್’ ತರ್ಜಣ್ ಕೆಲ್ಲೊ ಸುನಂದ್ ಅನ್ಯೇಕ್ ಭಳಿಶ್ಟ್ ನಾಂವ್ ತರ್ಜಣೆಂತ್. ಅಶೆಂಚ್ ಜಾಯ್ತೆ ಹೆರಾಂನಿ ತರ್ಜಣ್ ಕೆಲಾಂ. ರಾಕ್ಣೊ ಪತ್ರಾನ್ ಎಕಾ ತೆಂಪಾರ್ ’ತರ್ಜಣೆವಿಶಿಂ’ ಏಕ್ ಶಿಭಿರ್ ಚಲಯಿಲ್ಲೆಂ ಸೊಡ್ಲ್ಯಾರ್ ಬಾಕಿಚ್ಯಾ ಖಂಚ್ಯಾಯ್ ಪತ್ರಾಂಕ್ ತರ್ಜಣೆಚೆಂ ಮಹತ್ವ್ ಕಿತ್ಲೆಂ ಸಮ್ಜತಾ ತೆಂ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಸಮ್ಜಣೆಭಾಯ್ರ್. ಎಕಾ ತೆಂಪಾರ್ ಮ್ಹಜೆಸವೆಂ ಮಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ವಸ್ತಿ ಕರುನ್ ಆಸ್ಲೊ ಮೌರಿಸ್ ಶಾಂತಿಪುರಾನ್ ’ಉಮಾಳೊ/ಕಾಣಿಕ್’ ಪತ್ರಾಚೆಂ ಸಂಪಾದಕ್‌ಪಣ್ ಚಲಂವ್ಚಾ ಸಂಧರ್ಭಾರ್ ಸಭಾರ್ ತರ್ಜಣ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಕ್ ಪರ್ಗಟ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ. ಎಡ್ವಿನ್ ಜೆ.ಎಫ್. ಹಾಣಿಂ ಸಯ್ತ್ ಸಭಾರ್ ಕಾಣ್‌ಯೊ ಕೊಂಕಣೆಕ್ ಅನುವಾದ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್. 2003 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಜೊರ್ಜಿ ಪೀಂತ್ ಆಯ್ಕೊಳಾನ್ ಅಪ್ಲೊ ತಾವೋಇಜಮ್ (ಲಾವೋ ತ್ಸೂಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ/ತಾವೋವಾದ್ ಪಂಗತ್ಯೊ) ಮ್ಹಾಕಾ ದಿತಾನಾ ಸಾಂಗ್ಲೆಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಅಜೂನ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಯಾದಿಂತ್ ಆಸಾತ್; ’ಹೆಂ ಅನುವಾದ್ ಪರ್ಗಟ್ ಕರುನ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಬೊಟಾಂ ಹುಲ್ಪಾಯ್ತಾಯ್? ಆಮ್ಚಾ ಲೊಕಾಕ್ ಕುಂಡೊಚ್ ರುಚ್ತಾ ಶಿವಾಯ್ ಉಂಡೊ ನ್ಹಯ್’. ತರ್‌ಯೀ ಹಠಾನ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಪರಿಂ ತಾಚೊ ಅಣ್ಕಾರಾಂಚೊ ಬೂಕ್ ’ಜಿವಿತಾ ಸೊಭಾಣ್’ ಪರ್ಗಟ್ ಕೆಲ್ಲೊ ಆನಿ ತಾಣೆಂ ಸಾಂಗ್‌ಲ್ಲೆಪರಿಂಚ್ ಎಕಾ ಪುನೆಗೆಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಸಯ್ತ್ ತ್ಯಾ ಬುಕಾಚೆರ್ ವಿಮರ್ಸೊ ಸೊಡ್, ದೋನ್ ಉತ್ರಾಂ ಸಯ್ತ್ ಬರಯ್ಲಿಂ ನಾಂತ್.

’ವಾಲ್ಟರ್ ಲಸ್ರಾದೊ ನಕ್ರೆ’ ಮುಂಬಯಾಂತ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಕೊಂಕಣೆಂತ್ ಏಕ್ ಭಳ್ವಂತ್ ನಾಂವ್, ಮುಡ್ಲಾಚ್ಯೊ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಕಾಣ್‍ಯೊ, ಕಾದಂಬರಿ ತಾಣೆಂ ಕೊಂಕ್ಣೆಕ್ ತಶೆಂಚ್ ಕಾನಡಿಕ್ ತರ್ಜಣ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್ ತರ್‌ಯೀ ಆಜ್ ಪಾಸೊನ್ ತಾಚ್ಯಾ ತರ್ಜಣ್ ಕಾಣ್‌ಯಾಂಕ್ ಬುಕಾರುಪಾರ್ ಕೊಣೆಂಯ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಪರ್ಗಟುಂಕ್ ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸವಾಲ್ ಜೆದ್ನಾಂ ಹಾಂವೆಂ ಕೆಲ್ಲೆಂ, ತಾಚಿ ಜವಾಬ್ ತಾಚೆಲಾಗಿಂ ನಾತ್‌ಲ್ಲಿ. ಜೆ.ವಿ.ಕಾರ್ಲೊ ಅನ್ಯೇಕ್ ನಾಮ್ಣೆಚೊ ತರ್ಜಣ್‌ಕಾರ್, ಜೊ ಕೊಂಕಣಿ ಆನಿ ಕಾನಡಿಂತ್ ಭೋವ್ ವಳ್ಕೆಚೊ. ಹಾಂಚೆ ಬರಾಬರ್ ಅನ್ಯೇಕ್ ಉಂಚ್ಲಿ ತರ್ಜಣ್‌ಕಾರ್ನ್ ಜಾವ್ನಾಸಾ ಬಾಯ್ ಡಾ|ಗೀತಾ ಶೆಣಯ್. ಹಿಣೆ ಕೆಲ್ಲೊ ವಾವ್ರ್ ತೊಯೀ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾ ಪಂದ್ರಾ-ವೀಸ್ ವರ್ಸಾಂನಿ ಕಾನಡಿ ತಶೆಂಚ್ ಕೊಂಕಣಿಂತ್ ಕೆಲ್ಲೊ ವಾವ್ರ್ ಖೂಬ್ ಆಸಾ. ಆನಿ ತಿಚ್ಯಾ ವಾವ್ರಾಕ್ ತಶೆಂಚ್ ತಿಚೆಪರಿಂಚ್ ವಾವ್ರ್ ಕರುನ್ ಆಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಸಮೇಸ್ತ್ ತರ್ಜಣ್‍ಕಾರಾಂಕ್ ತಕ್ಲಿ ಬಾಗವ್ನ್ ಮಾನ್ ಕರ್ತಾಂ. ಆನಿ ತರ್ಜಣೆವಿಶಿಂ ಆಮ್ಚಿ ಸಮ್ಜಣಿ ವಾಡಂವ್ಚೆ ಇರಾದ್ಯಾನ್ ಹೆಂ ಲೇಖನ್ (2018, ಎಪ್ರಿಲ್ ಸಾತ್ ತಾರಿಕೆರ್ ಮಂಗ್ಳುರ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಚ್ಯಾ ಎಮ್.ಎ. ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿಂಕ್ ಆಸಾ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಪಾಠಾಂತ್ ಪ್ರಸ್ತುತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ) ಪಯ್ಣಾರಿ ವಾಚ್ಪ್ಯಾಂಖಾತಿರ್ ದಿಲಾಂ. ವಾಚುನ್ ತುಮ್ಚಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯ್ ದಿಯಾ.

- ಸಂ

[ಅಧ್ಯಯನ್] ಭಾಷಾಂತರ್/ತರ್ಜಣ್ [ಡಾ|ಗೀತಾ ಶೆಣಯ್]

ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಟ್ಟಾರಿ ‘ಭಾಷಾಂತರ’ ಹೇ ಶಬ್ದ ಆಮಕಾ ಅನವಳಖೀ ನ್ಹಯ. ನಿತ್ಯ ಜೀವನಾಂತ ಆಮಕಾ ಕಳನಾತ್ತಿಲೆ ಆಮೀ ಹೇ ಕ್ರಿಯಾಂತ ಜೊಡೂನು ಘೇವನು ಆಸತಾಂಚಿ. ಘರಾಂತ ಕೊಂಕ್ಣೀಂತು ಸಾಂಗೀಲೆ ಏಕ ವಿಚಾರು, ಆಪಣೇಲೆ ದೋಸ್ತಾಲೆ ಸಾಂಗಾತ ತುಳುಂತ ಸಾಂಗೂಕ ಪುರೊ, ಆನೀ ಆಫೀಸಾಂತ ತೇಚಿ ವಿಚಾರ ಇಂಗ್ಲಿಷಾಂತ ಸಾಂಗಚೆ ಸಂಭವ ಆಸತಾ. ಗಾಂವಾಕ ಆಯಿಲೊ ಏಕ ಚೆಡೊ ಆಪಣೇಲೆ ಆಜೇ ಲಾಗೀ ನಿಮಗಿತಾ, ‘ಆಜೇ ತೇ ತೆಂಗಿನಮರ ನ್ಹಯವೇ?’ ತೆದನಾ ಆಜೆ ಸಾಂಗತಾ, ‘ವ್ಹಯರೇ ಪುತಾ, ತಾಕಾ ಆಮಗೆಲೆ ಭಾಸೇಂತ ನಾರ್ಲಾ ಮಾಡೋ ಮ್ಹಣತಾತ.’ ಹೇ ನಿತ್ಯೋಪಯೋಗೀ ಭಾಷಾಂತರ ಕ್ರಿಯಾ.

ಭಾಸ ಆನೀ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀಂಕ ಭಾಷಾಂತರ ಮ್ಹಳ್ಯಾರಿ ಭಾಸೆಂತ ಘಡಚೆ ಪ್ರಮುಖ ಏಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ. ಹಾಲೀಂತ ಭಾಷಾಂತರ -ತೌಲನಿಕ, ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಆನೀ ಅನ್ವಯಿಕ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಾಚೆ ಅಂಗ ಜಾವನು, ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಾಚೆ ಏಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶಾಖಾ ಜಾವನು ಸ್ವೀಕಾರ ಜಾಲಾಂ.

ಭಾಷಾಂತರ ಪರಿಭಾಷಾ

ಭಾಷಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾಕ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಜಾವನ ವಾಪರಚೆ ಶಬ್ದ: ಅನುವಾದ, ತರ್ಜುಮಾ, ಅಣಕಾರ(ಕೊಂಕಣಿ), Translation, Version, Rendering.
ಭಾಷಾಂತರ ಮ್ಹಳ್ಯಾರಿ ಭಾಷಾ ಅಂತರ ಘಡೊವಚೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ. ಹಾಜೆ ಫಲ ‘ಭಾಷಾ ಅಂತರ’. ತರ್ಜುಮಾ ಫಾರಸೀ ಶಬ್ದ. ಹೇ ಬೀ ಹೇಚಿ ಅರ್ಥಾರಿ ವಾಪರತಾತ. ಕೊಂಕಣೀಂತ ಅಣಕಾರ, ಭಾಷಾಂತರ, ಅನುವಾದ, ಭಾಷಾಂತರ ಕರಪಾಚಿ ಕಲಾ, ಏಕ ಭಾಶೆಂತಲ್ಯಾನ ದುಸರೆ ಭಾಶೆಂತ ಉತರಾವಪ, ದುಸರೆ ಕಲೇಂತ ಬಸೊವಪ ಇತ್ಯಾದಿ ನಿರ್ವಚನ ಆಸಾ. ಸರಳ ರೀತೀರ ಸಾಂಗಚೆ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾರಿ ‘ಅರ್ಥ ವರೊವನು ಘೇವನು ಏಕ ಭಾಶೆಂತುಲೇನ ಆನೀ ಏಕ ಭಾಶೇಕ ವರಚೆ ಭಾಷಾಂತರ’. ಹಾಂಗಾ ಕಿತಲೆ ಮಟ್ಟಾರಿ ಸಾಧ್ಯ ಆಸಾ ತಿತಲೆ ಮಟ್ಟಾರಿ ಅರ್ಥ ರಾಖೂನು ಘೆವಚೆ ಮುಖ್ಯ.
ಭಾಷಾಂತರ ಆನೀ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಧೇ ಫರಕ ಆಸಾ. ಲಿಪ್ಯಂತರಾಂತ ಅರ್ಥ, ಭಾಸ ಬದಲ ಜಾಯನಾ, ಧ್ವನಿಸಂಕೇತ ಮಾತ್ರ ಬದಲ ಜಾತಾಂ. ಎಕ ಭಾಶೇಂಚಿ ಉತರಾ ದುಸರೆ ಭಾಶೆಂಚೆ ಲಿಪಯೆಂತ ಬರೊವಪ ಲಿಪ್ಯಂತರ.
ಉದಾ: ಮ್ಹಾಕಾ ತಮಿಳು ಭಾಸ ಕಳತಾ, ಪುಣ ತಮಿಳು ಲಿಪಿ ವಾಚೂಕ ಯೇನಾ. ತೆದನಾ ಹಾಂವ ಕನ್ನಡ ಲಿಪೀಂತ ತಮಿಳು ಬರೊವನು ತೇ ವಾಚಿತಾ.
ಕೊಂಕಣೀಚೆ ಪ್ರಥಮ ನಾಟಕ ‘ಚಂದ್ರಹಾಸ’ ಕನ್ನಡ ಲಿಪೀಂತ ಆಶಿಲೆ. ತೇ ಸಗ್ಗ ಕೊಂಕ್ಣೀ ವಾಚಕಾಂಕ ಪಾವಕಾ ಮ್ಹಣು ತಾಜೆ ಲಿಪ್ಯಂತರ ನಾಗರೀಕ ಕೆಲ್ಲೆ. (ಲೇಖಕ: ಬೊಳಂತೂರು ಕೃಷ್ಣಪ್ರಭು, ಲಿಪ್ಯಂತರ: ಗೀತಾ ಶೆಣೈ)

ಭಾಷಾಂತರ ಸ್ವರೂಪ

ಭಾಷಾಂತರ ಪಠ್ಯ ಮೂಲಾಚೆ ಪ್ರತಿರೂಪ ಆವೃತ್ತಿ. ಮೂಲಾಂತ ಖಂಚೆ ಅರ್ಥಾರಿ ಏಕ ಶಬ್ದ ಉಪೇಗ ಕೆಲ್ಲಾ ಕೀ, ತೇಚಿ ಅರ್ಥಗ್ರಹಣ ಭಾಷಾಂತರಾಂತ ಆಸೂಕಾ. ಮೂಲ ವಸ್ತು, ರೀತ ಆನೀ ಶೈಲೀಕ ಭಂಗ ಯೇನಾಶೀ ಪ್ರತಿರೂಪ ಸಿದ್ಧ ಕರಚೆ ಕಡೇನ ಅಣಕಾರಾಲೆ ಲಕ್ಷ್ಯ ಆಸೂ ಜಾಯಿ. ಗೂಣ, ನಿರೂಪಣ ಆನೀ ಪರಿಣಾಮ ಮೂಲ ರೀತೀನ ಆಸಲ್ಯಾರಿ ತೇ ಉತ್ತಮ ಭಾಷಾಂತರ ಮ್ಹಣೂನು ಘೆತ್ತಲೆ. ಅನುವಾದಕ ಏಕ ಬರೋ ಲೇಖಕ ಜಾವನು ಆಸೂಕ. ತೆದನಾ ಮಾತ್ರ ಉತ್ತಮ ಅನುವಾದ ಲಭ್ಯ ಜಾತ್ತಲೆ. ತಾಕಾ ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶ ಕರಚೆ ನಿಪುಣತಾ ಆಸೂ ಜಾಯ್. ಸಾಹಿತೀಲೆ ಕಾಮ ಸೃಷ್ಟಿ ಜಾಲ್ಯಾರಿ ಅಣಕಾರಾಲೆ ಕಾಮ ಪುನರ್‌ಸೃಷ್ಟಿ. ಹೇ ದೊನ್ನೀಯ್ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕಾಮ, ಪುಣ ಅನುವಾದಕಾಂಗೆಲೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೋಡ.

ಭಾಷಾಂತರ ಕಿತ್ಯಾಕ ಜಾಯ್? ತಾಜೆ ಉಪೇಗ ಕಿತೆಂ?:

ಭಾಸ ಜ್ಞಾನಾಚೆ ವಾಹಕ. ಭಾಸ ದೋನ ಸಮುದಾಯ ಮಧೇ ಆಡ ವಣತ ಜಾವನು ಆಸಲ್ಯಾರೀ ಭಾಷಾಂತರ ತೇ ವಣತ ಫುಟೂನು ಘಾಲತಾಂ. ತೇ ದೇಶ, ಕಾಲ ಹಾಜೆ ಮಧೇಚೆ ಅಂತರ ತೊಡೂನ ಘಾಲತಾಂ.
ಏಕ ಮನೀಶು ಸಗ್ಗ ಭಾಸ ಕಳೊವನು ಘೆವಚೆ ಅಸಾಧ್ಯ. ತೆದನ ಥೊಡೇ ಲೋಕಾಂನಿ ಥೊಡೆ ಭಾಸ್ ಶಿಕೂವನು ಥಂಯ್ ಉಪಲಬ್ಧ ಆಸೂಚೆ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಜ್ಞಾನರಾಸ ಯಥಾವತ್ತ ಜಾವನು ಭಾಷಾಂತರಾ ದ್ವಾರಾ ಹಾಡನು ದಿಲ್ಲ್ಯಾರಿ ಹೇ ಭಾಶೇಚೆ ಸಾಹಿತಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿ ತಾಂಚೆ ಜ್ಞಾನಾನ್ವೇಷಣ ಮುಖಾರಸೂನ ವರಚ್ಯಾಕ ಸಾಧ್ಯ ಜಾತಾಲೆ. ಭಾಷಾಂತರಾಚೆ ನಿಮಿತ ತೌಲನಿಕ ವಿಮರ್ಶಾ ಅವಕಾಶ ಪಾವತಾಂ.
ಏಕ್ ಪಠ್ಯ ಜಾವೋ ಏಕ ಕವೀ, ಸಾಹಿತಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟಾರಿ ಖ್ಯಾತಿ ಪಾವೂಕ ಭಾಷಾಂತರಾಚೆ ಯೋಗದಾನ ಖೂಬ ಆಸಾಂ. ಗರಿಷ್ಠ ಭಾಷೇಂತ ಅನುವಾದ ಜಾಲ್ಲೆಲೆ ಕೀರ್ತಿ ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥ ಬೈಬಲಾಚೆ. ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ ಪ್ರಚಾರಾಂತ ಭಾಷಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾನಿ ಖೂಬ ಯೋಗದಾನ ದಿಲ್ಲೆಲೆ ಆಸಾಂ. ಭಾಷಾಂತರ ದ್ವಾರಾ ಶೇಕ್ಸಪಿಯರ್, ದಾಂಟೆ, ಕೀಟ್ಸ್, ಪ್ಲೆಟೋ, ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಕೂರ, ಖಲೀಲ ಗಿಬ್ರಾನ, ಗಯಟೆ, ಬಂಕಿಮಚಂದ್ರ ಆದೀ ಮಹಾನ ಲೇಖಕ ಸಕಡಾಂಕ ಪರಿಚಯ ಜಾಲ್ಲೆಂಚಿ.

ಅಣಕಾರ (Translator) ಕಶೆ ಆಸೂಕಾ? ತಾಜೆ ಲಕ್ಷಣ ಕಿತೆಂ?

ಮೂಲ ಲೇಖಕಾಕ ಏಕ ಭಾಶೇಚೆ ವಯರ ಪ್ರಭುತ್ವ(ಪಕಡ) ಆಸಲ್ಯಾರಿ ಪುರೊ, ಪುಣ ಅಣಕರ ಕರತಲೇಕ ಮೂಲ (Original) ಆನೀ ಉದ್ದಿಷ್ಟ (Target) ದೊನ್ನೀ ಭಾಶೇಂಚೇರಿ ಪ್ರಭುತ್ವ ಆಸೂ ಜಾಯ್. ತೋ/ತೀ ಉದ್ದಿಷ್ಟ ಭಾಶೇಚೆ ಏಕ ಬರೋ ಲೇಖಕ/ಲೇಖಿಕಾ ಜಾವನು ಆಸೂಕಾ. ಮೂಲ ಲೇಖಕ ಖಂಚೆ ಶಬ್ದ ಖಂಚೆ ಅರ್ಥಾರಿ ವಾಪರಲ್ಯಾಕೀ ತೇ ಚಿ ಅರ್ಥ ಗ್ರಹಣ ಕರಚೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ತಾಗೆಲ್ಯಾಂತ ಆಸೂಕಾ. ಮೂಲ ಭಾಶೇಚೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಜ್ಞಾನ, ಉದ್ದಿಷ್ಟ ಭಾಶೇಚೆ ಪರಮ ಪ್ರಭುತ್ವ ಅಣಕಾರಾಲೆ ಲಕ್ಷಣ. ತಾಗೆಲಾಂತ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಪ್ರತಿಭಾ ಆಸಲ್ಯಾರಿ ನುಪ್ರೊ, ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಾಚೆ ಪರಿಜ್ಞಾನ ಬೀ ಅಗತ್ಯ. ಆನೀ ಅಣಕಾರ ಕರಚ್ಯಾಕ ಹಾತಾಂತ ಕಾಣು ಘೆತ್ತಿಲೆ ಪಠ್ಯಾಚೆ(ಮೂಳ ಗ್ರಂಥ) ವಸ್ತುವಿಶಯಾಚೆ ವಳಖ ಆಸೂಕಾ. ತಾಕಾ ಆವಡಚೆ ವಿಶಯಚೀ ತಾಣೆ ವೆಂಚೂನ ಕಾಡಕಾ. ವಿಶಯಾಚೆ ಅವಡ ಬೀ ಭಾಷಾಂತರಕಾರಾಲೆ ಏಕ ಅರ್ಹತಾ ಮ್ಹಣೆಯೇತ. ತೋ ಪೂರ್ವಗ್ರಹ ಮುಕ್ತ ಜಾವನು ಆಸೂ ಜಾಯ. ಆಪಣೇಲೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ವಿಚಾರ ಘಾಲೂಕ ಮುಕಾರಸೂಚೆ ನ್ಹಯ. ಮೂಲ ಪಠ್ಯಾಚೆ ಸುಧಾರಣ, ಶುದ್ಧೀಕರಣ, ಚೂಕಿ ಮ್ಹಣು ಲೆಖೂನ ದುರಸ್ತೀ ಕರಚ್ಯಾಕ ಅವಕಾಶ ಬಿಲಕುಲ್ ನಾ. ಮ್ಹಳ್ಯಾರಿ ಭಾಷಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾಂತ ಭಾಷಾಂತರಕಾರಾಲೀ ‘ಸ್ವನಿರಾಕರಣ’ ಮುಖ್ಯ.

ಭಾಷಾಂತರ ಪಠ್ಯ ಕಶೆ ಉರಕಾ?

ಭಾಷಾಂತರ ಪಠ್ಯ (translated text) ಮೂಲ ಪಠ್ಯಾಕ ವಿಧೇಯ ಜಾವನು ಆಸೂಕಾ. ಪುಣ ಉದ್ದಿಷ್ಟ ಭಾಶೇಂತ ತೇ ಸ್ವಂತ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಆನೀ ಮೌಲಿಕ ಕೃತಿ ಮ್ಹಳ್ಳಾ ಮ್ಹಣಕೆ ವಾಚೂನು ವಚೂಕಾ. ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಾಂತ ಆಶಿಲೆ ಸೊಡಚೆ, ನಾತ್ತಿಲೆ ಹಾಡನು ಘಾಲಚೆ, ಸರಳ ಆಶಿಲೆ ಕ್ಲಿಷ್ಟ ಕರಚೆ, ಕ್ಲಿಷ್ಟ ಆಶಿಲೆ ಸರಳ ಕರಚೆ-ಹೇ ಸಗ್ಗ ಕ್ರಿಯಾಂಕ ಭಾಷಾಂತರಾಂತ ಅವಕಾಶ ನಾ.

ಭಾಷಾಂತರಾಚೆ ಲಕ್ಷಣ- ನಿರ್ದಿಷ್ಟತಾ(ಖರೇಪಣ/ಯಥಾರ್ಥತಾಯ್), ಸ್ಪಷ್ಟತಾ, ಸರಳತಾ, ಶುದ್ಧತಾ, ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತತಾ ಆನೀ ಮಾಧುರ್ಯ.

ಅಣಕಾರಾಂಗೆಲೆ ಅಡಕಳೀ

ದೋನ ಭಾಶೇ ಮಧೇಚೆ ವೈಷಮ್ಯ. ದೋನ ಭಾಶ ವೆಗವೆಗ್ಗಳೆ ಭಾಶಾ ಪರಿವಾರಾಚೆ ಆಸೂ ಪುರೊ. ತೆದನಾ ಮೂಲಾಂತ ಕಂಚೆ ಅರ್ಥಾರಿ ಶಬ್ದಾಂಕ ವಾಪರಲಾಕೀ ತೇಚ ಅರ್ಥ ಕಳೊವನು ಘೆವೂ ಜಾಯ. ಪರ್ಯಾಯ ಶಬ್ದ ವಾಪರತನಾ ತೇ ಮೂಲಾಕ ದೋಷಪೂರ್ಣ ಅರ್ಥ ದೀನಾನಾಶೀ ಕಾಳಜೀ ಘೆವಕಾ. ಭಿನ್ನ ಪರಿಸರ, ಭಿನ್ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಭಿನ್ನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಆಶೀಲೆ ಕಡೇನ ಚಡ ಜಾಗ್ರತ ಜಾವನು ಆಸೂಕಾ. ಅರ್ಥಕೋಶಾಂತ ಸಗ್ಗ ಶಬ್ದಾಂಕ ನಿಖರ ಅರ್ಥ ಮೆಳಚೆ ನಾ. ಸಂದರ್ಭೋಚಿತ ವಾಪರಲೆಲೆ ಶಬ್ದಾಂಚೆ ಭಾವ ಕಳನಾತ್ತಿಲೆ ಭಾಷಾಂತರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾರಿ ಹೋಡ ಪ್ರಮಾದ ಘಡತಲೆ.

ಉದಾಹರಣ: ಉಪನ್ಯಾಸ-ಹೇ ಶಬ್ದ ಹಿಂದೀಂತ ಕಾದಂಬರಿ, ಕನ್ನಡಾಂತ ಭಾಷಣ
ಹಾರ್ಟ್-ಹೇ ಶಬ್ದ ಗ್ರೀಕ್ ಭಾಶೇಂತ ಯಕೃತ್, ಇಂಗಿಷ್ ಭಾಶೇಂತ ಕಾಳೀಜ
ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಾಚೆ ಲೀಲಾ, ಕರ್ಮ, ಮಾಯಾ, ಆತ್ಮ ಆದೀ ಶಬ್ದಾಂಕ ಅನುವಾದ ಕರನಾಶೀ ತೇಚ ರೀತೀನ ವಾಪರನು ಅರ್ಥವಿವರ ದಿವಚೆ ಬರೇ.(ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಪದ)

ಭಾಷಾಂತರ ಪ್ರಕಾರ

1. ಶಬ್ದಾನುವಾದ (Literal Translation, Metaphrase)
ಹಾಂಗಾ ಶಬ್ದಾಕ ಶಬ್ದ ದವರಚೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ ಚಲತಾಂ. ಶಬ್ದಕೋಶಾಚೆ ಮದತ ಘೇವನು ಕರಚೆ ಭಾಷಾಂತರ. ಹೇ ಭಾಷಾಂತರಾಚೆ ಪಯಲೆ ಪುರಾವೊ. ಪುಣ ಹೇ ಸಾಂಗಿಲೆ ತಿತಲೆ ಸುಲಭ ಕಾಮ ನ್ಹಯ. ಕಿತ್ಯಾಕ ಮ್ಹಳ್ಯಾರಿ ವ್ಯಾಕರಣ ಆನೀ ಭಾವ ದೃಷ್ಟೀನ ಚಡತೆ ಜಾಗ್ರತ ಘೇನಾ ನಾತ್ಲ್ಯಾರೀ ಹಾಂತು ಪ್ರಮಾದ ಘಡಚೆ ಸಂದರ್ಭ ಉರತಾ.
ಉದಾ:
1. ಅವನು ಕೈಲಾಸವಾಸಿಯಾದನು(ಕನ್ನಡ) ತೋ ಕೈಲಾಸಾಕ ಗೆಲೊ(ಕೊಂಕಣಿ).
ಕೈಲಾಸವಾಸಿ ಮ್ಹಳ್ಯಾರಿ ಮೆಲೋ ಮ್ಹಣೂನು. ಕೊಂಕಣೀಂತ ತೇ ಕಂಚೇ ಗಾಂವಾಕ ಘೆಲ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಲೆ ಅರ್ಥ ದಿವೂಕ ಸಾಧ್ಯ ಆಸಾ.
2. ಗಣೇಶ ಭಾಯರ ಪಡಲೊ(ಕೊಂಕಣಿ) ಗಣೇಶ ಹೊರಗೆ ಹೊರಟನು(ಕನ್ನಡ)
ಕೊಂಕಣೀಂತ ಭಾಯರ ಪಡಲೊ ಮ್ಹಳ್ಯಾರಿ ಮೆಲೋ ಮ್ಹಣೂನ. ಕನ್ನಡಾಂತ ತೇ ಭಾಯರ ಗೆಲೊ ಮ್ಹಣೂನು ಜಾಲೆ.

2. ನಿಕಟಾನುವಾದ
ಹಾಂಗಾ ವಸ್ತು, ರೀತ, ಆನೀ ಶೈಲೀ ದೃಷ್ಟೀನ ಅಣಕಾರ ಮೂಲಾಕ ಜಾಲ್ಲೆ ತಿತಲೆ ಲಾಗೀ ಆಸೂಕ. ಹೇ ಮೂಲಾನುಸಾರಿ. ಮೂಲಾಕ ಕಂಚೇ ಜೋಡನಾಶೀ, ಕಂಚೇ ಅಂಶ ಸೋಡನಾಶೀ, ಸಗ್ಗ ದೃಷ್ಟೀನ ಮೂಲಾಚೆ ವಾಟೇರ ಚಲಚೆ ಭಾಷಾಂತರ.
ಉದಾ:
1. Lead Kindly Light amid the encircling gloom - Newman
ಕರುಣಾಳು ಬಾ ಬೆಳಕೆ, ಮುಸುಕಿದೀ ಮಬ್ಬಿನಲಿ - ಬಿ.ಎಂ.ಶ್ರೀ
2. where the mind is without fear - Ravindranath Tagore
ಎಲ್ಲಿ ಮನಕಳುಕಿರದೋ ಎಲ್ಲಿ ತಲೆ ಬಾಗಿರದೊ - ಎಮ್. ಎನ್. ಕಾಮತ್

3. ಭಾವಾನುವಾದ: Free Translation, Paraphrase)
ಹಾಂಗಾ ಭಾವ ಅನುವಾದ ಕರಚ್ಯಾಕ ಅವಕಾಶ ಉರತಾ. ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಾಚೆ ಯಥಾವತ್ತ ಅವತರಣ ಸಾಧ್ಯ ನಾತ್ತಿಲೆ ತೆದನಾ ಭಾವಾನುವಾದ ಕರಚ್ಯಾಕ ಪಡತಾ.

4. ಸಂಗ್ರಹಾನುವಾದ (Synopsis, Condensation, Abridhement)
ಹಾಂಗಾ ಸಾರಗ್ರಹಣ ಮುಖ್ಯ. ಗೂಣ, ಆಕಾರ ದೃಷ್ಟೀನ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಜಾವನು ಆಶಿಲೆ ಗ್ರಂಥಾಂಕ ತಾಜ್ಜೆ ಗೂಣ, ಆಕಾರಾಕ ಲೋಪ ಯೇನಾ ನಾಶೀ ಭಾಷಾಂತರ ಕರಚೆ. ಹೋಡ ಗ್ರಂಥ ವಾಚೂಕ ವೇಳು, ವ್ಯವಧಾನ ನಾಶಿಲೆ ತೆದನಾ ಆಮಕಾ ಸಂಗ್ರಹ ಜಾವನು ಪರಿಣಾಮ ಜಾವಚೆ ರೀತೀನ ಸಾಂಗಚೆ ಮುಖ್ಯ ಆಸತಾಂ. ಹಾಂಗಾ ಅನಗತ್ಯ ವಿಚಾರ ಸೊಡಲ್ಯಾರಿ ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಾಕ ವಿಶೇಷ ಲುಕಸಾಣ ಜಾವಚೆ ನಾ.

5. ರೂಪಾಂತರ (Adaptation)
ರೂಪಾಂತರ ಮ್ಹಳ್ಯಾರೀ ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಾಚೆ ಸತ್ವ ಆನೀ ಶೈಲೀ ಅನುಕರಣ ಕರನು ರಚಯಿಲೆ ಗ್ರಂಥ. ಹಾಂಗಾ ಮೂಲಕೃತಿ ರೂಪಾಂತರಾಕ ಪ್ರೇರಕ ಅನೀ ಪೋಷಕ ಬೀ ಜಾವನು ಆಸತಾ. ರೂಪಾಂತರ ಚಡತೇ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮ್ಹಣೂನು ಘೆವಚೆ ಕೃತೀ. ಮೂಲ ಗ್ರಂಥ ಸೃಜನಶೀಲ ಅಣಕಾರಾಲೆ ವಯರ ವಿಶೇಶ ಪ್ರಭಾವ ದಾಖೊವನು ತಾಗೆಲೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಫಾಟಭೂಂಯಿಂತ ಸದೃಶ ಕೃತಿ ರಚನ ಕರಚ್ಯಾಕ ಪ್ರೇರಣೆ ಜಾಲೆ ಕಾರಣಾಂನಿ ಜನ್ಮತಾ. ಯಥಾರ್ಥ ಭಾಷಾಂತರಾಕ ಬದಲಿ ಜಾವನು ಅಣಕಾರ ರೂಪಾಂತರ ಸೃಷ್ಟಿ ಕರತಾ. ಹಾಂಗಾ ತಾಕಾ ಚಡತೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಉರತಾ.

7. ಸರಳಾನುವಾದ (Basic Translation)
ಸಾಮಾನ್ಯ ಲೋಕಾಂಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಪಾವೊಚೆ ಕಾರಣಾರ ಸರಳಾನುವಾದ ಪಠ್ಯ ಲಭ್ಯತಾ. ಕ್ಲಿಷ್ಟ ಶಬ್ದಾಂ ಜಾಗೇರಿ ಸುಲಭ ಶಬ್ದ ವಾಪರಲ್ಯಾರೀ, ಅರ್ಥಾಂತರ ಜಾಯನಾಶೀ ಜಾಗ್ರತ ಘೆವಕಾ ಪಡತಾ.

ಏಕ ಕಾದಂಬರಿ ನಾಟಕ ಜಾವನು ರೂಪಾಂತರ ಜಾವಚೆ ಆಸಾ. ಏಕ ಕಾವ್ಯ ಗದ್ಯಾನುವಾದ ಜಾವಚೆ ಆಸಾ. ಏಕಚೆ ಗ್ರಂಥಾಂತ ಪದ್ಯ ಗದ್ಯ ದೋನಯ ಪ್ರಕಾರ ದಿಸೂಕ ಯೆವಚೆ ಆಸಾ. ಹಾಕ್ಕಾ ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಭಾಷಾಂತರ ಮ್ಹಣತಾತ. ಹಾಂಗಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರ ಬದಲ ಜಾತಾ ಪುಣ ಭಾಶ ಬದಲ ಜಾವಚೆ ನಾ.

ಆಜ ಕೊಂಕಣೀಂತ ಭಾಷಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾ ಖೂಬ ಚಲನು ಆಸಾ. ವೆಗವೆಗ್ಗಳೆ ಭಾಶೇಂತಲೇನ ಖೂಬ ಗ್ರಂಥ ಕೊಂಕಣೀಕ ಭಾಷಾಂತರ ಜಾವನು ಆಯಿಲೆ ಆಸಾ. ತೇಚ ರೀತೀನ ಕೊಂಕಣೀ ಗ್ರಂಥ ಬೀ ವೆಗವೆಗ್ಗಳೆ ಭಾಶೇಕ ಭಾಷಾಂತರ ಜಾಲ್ಲೆಲೆ ಆಸಾ.

- ಡಾ. ಗೀತಾ ಶೆಣೈ [ಎಪ್ರಿಲ್, 2018]

ಡಾ|ಗೀತಾ ಶೆಣಯ್: ಬಿ.ಎಸ್ಸಿ, ಎಮ್.ಎ. ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ (ಕರ್ನಾಟಕ್ ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯ್, ಹಂಪಿ) ಸಿ.ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಇ.ಡಿ. ಶಿಕಪ್ ಶಿಕುನ್ ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ ಅಕಾಡೆಮಿಚಿ ಗವ್ರವ್ ಸಾಂದೊ ಜಾವ್ನಾಸ್ಚಿ ಡಾ|ಗೀತಾ ಶೆಣಯ್, ಕೊಂಕಣಿಂತ್ಲ್ಯಾ ಉಂಚ್ಲ್ಯಾ ತರ್ಜಣ್‌ಕಾರಾಂಪಯ್ಕಿಂತಲಿ ಎಕ್ಲಿ. ಹಿಣೆಂ ಸಭಾರ್ ಕೊಂಕಣಿ ಕಾಣ್‌ಯಾಂಕ್ ಕಾನದಿಕ್ ಅನುವಾದ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್ ತಶೆಂಚ್ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಭಾಶೆಥಾವ್ನ್ ಕಾನಡಿ ಭಾಸೆಕ್ ತರ್ಜಣ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್. ಕಾನಡಿ ಥಾವ್ನ್ ಕೊಂಕಣೆಕ್ ಸಯ್ತ್ ತರ್ಜಣ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್. ಸದ್ದ್ಯಾಕ್ ಬೆಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ವಸ್ತಿ ಕರುನ್ ಆಸ್ಚಿ ಹಿ ಸಾಹಿತ್ ಅಧ್ಯಯನ್, ಸಂಸೋದ್ ಕರುನ್ ಆಸಾ.

[अध्ययन] भाषांतर/तर्जण [डा|गीता शेणय]

’भाषांतर/अनुवाद/तर्जण/अणकार’ विश्यांत आमची समजणी कितली म्हळ्ळें सवाल केलें तर, ताच्यो जापी आयकून, साहितीक समजणी आसचे कोण‌यी मत चुकोन पडतीत. तितली उतळ समजणी कोंकणेंत आसा, तेंयी पत्रिकोध्यम म्हळ्ळो दंदो चलयतेल्यांक. संसाराच्या चडताव भासांनी भाशांतर भोव महत्वाचो प्रकार, एका भासेची समानांतर हेर भासां समोर वाडावळ जांवचाक अनुवाद/भाषांतर भोव उपकार्ता तर‌यी, कोंकणिंत तर्जणेक जोक्तो मान ना देकून उंचले तर्जण‌कार आज कोंकणेभायर साहीत तर्जण कर्तात म्हळ्ळें सत.

कोंकणेंत हांव एक साहितीक वाचपी जावन बरंवची सुर्वात केल्ली, तेदनां म्हज्या मतीक प्रभाव घाल्लें ’प्रगती प्रकाशनान’, भाशेचो तजन दो|विल्ली डी’सिलवाच्या मुखेल‌पणाखाल मेलवीन लुद्रिकान सयत खूब वावर केला. ’काणी जाल्ली चली’ जांव, ’खेळ अनी हेर कथा’ जांव , ’घर भर‌ल्लें गीत’ जांव एकापरास एक बूक हरेका साहितीक मोगीन वाचुंक तशें अपणासवें दवरुंक योग्य जाल्ले बूक ते. ’राय उंदीर’ तर्जण केल्लो सुनंद अन्येक भळिश्ट नांव तर्जणेंत. अशेंच जायते हेरांनी तर्जण केलां. राकणो पत्रान एका तेंपार ’तर्जणेविशीं’ एक शिभीर चलयिल्लें सोडल्यार बाकिच्या खंच्याय पत्रांक तर्जणेचें महत्व कितलें समजता तें म्हज्या समजणेभायर. एका तेंपार म्हजेसवें मंगळुरांत वसती करून आसलो मौरीस शांतिपुरान ’उमाळो/काणीक’ पत्राचें संपादक‌पण चलंवचा संधर्भार सभार तर्जण साहित्याक पर्गट केल्लें. एडवीन जे.एफ. हाणीं सयत सभार काण‌यो कोंकणेक अनुवाद केल्यात. २००३ इस्वेंत जोर्जी पींत आयकोळान अपलो तावोइजम (लावो त्सूच्यो कविता/तावोवाद पंगत्यो) म्हाका दिताना सांगलेलीं उत्रां अजून म्हज्या यादिंत आसात; ’हें अनुवाद पर्गट करून कित्याक बोटां हुल्पायताय? आमचा लोकाक कुंडोच रुचता शिवाय उंडो न्हय’. तर‌यी हठान म्हळ्ळेपरीं ताचो अणकारांचो बूक ’जिविता सोभाण’ पर्गट केल्लो आनी ताणें सांग‌ल्लेपरिंच एका पुनेगेल्ल्यान सयत त्या बुकाचेर विमर्सो सोड, दोन उत्रां सयत बरयलीं नांत.

’वाल्टर लस्रादो नक्रे’ मुंबयांत मात्र न्हय, कोंकणेंत एक भळवंत नांव, मुडलाच्यो जायत्यो काण‍यो, कादंबरी ताणें कोंकणेक तशेंच कानडीक तर्जण केल्यात तर‌यी आज पासोन ताच्या तर्जण काण‌यांक बुकारुपार कोणेंय कित्याक पर्गटुंक ना म्हळ्ळें सवाल जेदनां हांवें केल्लें, ताची जवाब ताचेलागीं नात‌ल्ली. जे.वी.कारलो अन्येक नामणेचो तर्जण‌कार, जो कोंकणी आनी कानडिंत भोव वळकेचो. हांचे बराबर अन्येक उंचली तर्जण‌कार्न जावनासा बाय डा|गीता शेणय. हिणे केल्लो वावर तोयी पाटल्या पंद्रा-वीस वर्सांनी कानडी तशेंच कोंकणिंत केल्लो वावर खूब आसा. आनी तिच्या वावराक तशेंच तिचेपरिंच वावर करून आयिल्ल्या समेसत तर्जण‍कारांक तकली बागवन मान कर्तां. आनी तर्जणेविशीं आमची समजणी वाडंवचे इराद्यान हें लेखन (२०१८, एपरील सात तारिकेर मंगळूर युनिवर्सिटिच्या एम.ए. विध्यार्थिंक आसा केल्ल्या पाठांत प्रसतूत जाल्लें) पयणारी वाचप्यांखातीर दिलां. वाचून तुमची अभिपराय दिया.

- सं

[अध्ययन] भाषांतर/तर्जण [डा|गीता शेणय]

सामान्य मट्टारी ‘भाषांतर’ हे शब्द आमका अनवळखी न्हय. नित्य जीवनांत आमका कळनात्तिले आमी हे क्रियांत जोडूनू घेवनू आसतांची. घरांत कोंकणींतू सांगीले एक विचारू, आपणेले दोसताले सांगात तुळुंत सांगूक पुरो, आनी आफीसांत तेची विचार इंगलिषांत सांगचे संभव आसता. गांवाक आयिलो एक चेडो आपणेले आजे लागी निमगिता, ‘आजे ते तेंगिनमर न्हयवे?’ तेदना आजे सांगता, ‘व्हयरे पुता, ताका आमगेले भासेंत नारला माडो म्हणतात.’ हे नित्योपयोगी भाषांतर क्रिया.

भास आनी साहित्य विद्यार्थींक भाषांतर म्हळ्यारी भासेंत घडचे प्रमूख एक प्रक्रिया. हालींत भाषांतर -तौलनीक, विवरणात्मक आनी अन्वयीक भाषाविज्ञानाचे अंग जावनू, भाषाविज्ञानाचे एक विशिषट शाखा जावनू स्वीकार जालां.

भाषांतर परिभाषा
भाषांतर प्रक्रियाक समानार्थक जावन वापरचे शब्द: अनुवाद, तर्जुमा, अणकार(कोंकणी), Translation, Version, Rendering.
भाषांतर म्हळ्यारी भाषा अंतर घडोवचे प्रक्रिया. हाजे फल ‘भाषा अंतर’. तर्जुमा फारसी शब्द. हे बी हेची अर्थारी वापरतात. कोंकणींत अणकार, भाषांतर, अनुवाद, भाषांतर करपाची कला, एक भाशेंतल्यान दुसरे भाशेंत उतरावप, दुसरे कलेंत बसोवप इत्यादी निर्वचन आसा. सरळ रीतीर सांगचे जाल्ल्यारी ‘अर्थ वरोवनू घेवनू एक भाशेंतुलेन आनी एक भाशेक वरचे भाषांतर’. हांगा कितले मट्टारी साध्य आसा तितले मट्टारी अर्थ राखूनू घेवचे मुख्य.
भाषांतर आनी लिप्यंतर मधे फरक आसा. लिप्यंतरांत अर्थ, भास बदल जायना, ध्वनिसंकेत मात्र बदल जातां. एक भाशेंची उतरा दुसरे भाशेंचे लिपयेंत बरोवप लिप्यंतर.
उदा: म्हाका तमिळू भास कळता, पूण तमिळू लिपी वाचूक येना. तेदना हांव कन्नड लिपींत तमिळू बरोवनू ते वाचिता.
कोंकणीचे प्रथम नाटक ‘चंद्रहास’ कन्नड लिपींत आशिले. ते सग्ग कोंकणी वाचकांक पावका म्हणू ताजे लिप्यंतर नागरीक केल्ले. (लेखक: बोळंतूरू कृषणपरभू, लिप्यंतर: गीता शेणै)

भाषांतर स्वरूप
भाषांतर पठ्य मूलाचे प्रतिरूप आवृत्ती. मूलांत खंचे अर्थारी एक शब्द उपेग केल्ला की, तेची अर्थग्रहण भाषांतरांत आसूका. मूल वसतू, रीत आनी शैलीक भंग येनाशी प्रतिरूप सिद्ध करचे कडेन अणकाराले लक्ष्य आसू जायी. गूण, निरूपण आनी परिणाम मूल रीतीन आसल्यारी ते उत्तम भाषांतर म्हणूनू घेत्तले. अनुवादक एक बरो लेखक जावनू आसूक. तेदना मात्र उत्तम अनुवाद लभ्य जात्तले. ताका परकाय प्रवेश करचे निपुणता आसू जाय. साहितीले काम सृषटी जाल्यारी अणकाराले काम पुनर‌सृषटी. हे दोन्नीय महत्वपूर्ण काम, पूण अनुवादकांगेले जवाब्दारी होड.

भाषांतर कित्याक जाय? ताजे उपेग कितें?:
भास ज्ञानाचे वाहक. भास दोन समुदाय मधे आड वणत जावनू आसल्यारी भाषांतर ते वणत फुटूनू घालतां. ते देश, काल हाजे मधेचे अंतर तोडून घालतां.
एक मनीशू सग्ग भास कळोवनू घेवचे असाध्य. तेदन थोडे लोकांनी थोडे भास शिकूवनू थंय उपलब्ध आसूचे साहित्य, ज्ञानरास यथावत्त जावनू भाषांतरा द्वारा हाडनू दिल्ल्यारी हे भाशेचे साहिती, विज्ञानी तांचे ज्ञानान्वेषण मुखारसून वरच्याक साध्य जाताले. भाषांतराचे निमीत तौलनीक विमर्शा अवकाश पावतां.
एक पठ्य जावो एक कवी, साहिती, विज्ञानी जागतीक मट्टारी ख्याती पावूक भाषांतराचे योगदान खूब आसां. गरिषठ भाषेंत अनुवाद जाल्लेले कीर्ती पवित्र ग्रंथ बैबलाचे. क्रैसत धर्म प्रचारांत भाषांतर प्रक्रियानी खूब योगदान दिल्लेले आसां. भाषांतर द्वारा शेक्सपियर, दांटे, कीटस, प्लेटो, रवींद्रनाथ ठाकूर, खलील गिबरान, गयटे, बंकिमचंद्र आदी महान लेखक सकडांक परिचय जाल्लेंची.

अणकार (Translator) कशे आसूका? ताजे लक्षण कितें?
मूल लेखकाक एक भाशेचे वयर प्रभुत्व(पकड) आसल्यारी पुरो, पूण अणकर करतलेक मूल (Original) आनी उद्दिषट (Target) दोन्नी भाशेंचेरी प्रभुत्व आसू जाय. तो/ती उद्दिषट भाशेचे एक बरो लेखक/लेखिका जावनू आसूका. मूल लेखक खंचे शब्द खंचे अर्थारी वापरल्याकी ते ची अर्थ ग्रहण करचे सामर्थ्य तागेल्यांत आसूका. मूल भाशेचे सूक्ष्म परिज्ञान, उद्दिषट भाशेचे परम प्रभुत्व अणकाराले लक्षण. तागेलांत साहित्यीक प्रतिभा आसल्यारी नुपरो, भाषा विज्ञानाचे परिज्ञान बी अगत्य. आनी अणकार करच्याक हातांत काणू घेत्तिले पठ्याचे(मूळ ग्रंथ) वसतुविशयाचे वळख आसूका. ताका आवडचे विशयची ताणे वेंचून काडका. विशयाचे अवड बी भाषांतरकाराले एक अऱ्हता म्हणेयेत. तो पूर्वग्रह मुक्त जावनू आसू जाय. आपणेले व्यक्तिगत विचार घालूक मुकारसूचे न्हय. मूल पठ्याचे सुधारण, शुद्धीकरण, चूकी म्हणू लेखून दुरसती करच्याक अवकाश बिलकूल ना. म्हळ्यारी भाषांतर प्रक्रियांत भाषांतरकाराली ‘स्वनिराकरण’ मुख्य.

भाषांतर पठ्य कशे उरका?
भाषांतर पठ्य (translated text) मूल पठ्याक विधेय जावनू आसूका. पूण उद्दिषट भाशेंत ते स्वंत, स्वतंत्र आनी मौलीक कृती म्हळ्ळा म्हणके वाचूनू वचूका. मूल ग्रंथांत आशिले सोडचे, नात्तिले हाडनू घालचे, सरळ आशिले क्लिषट करचे, क्लिषट आशिले सरळ करचे-हे सग्ग क्रियांक भाषांतरांत अवकाश ना.
भाषांतराचे लक्षण- निर्दिषटता(खरेपण/यथार्थताय), स्पषटता, सरळता, शुद्धता, संक्षिप्तता आनी माधूऱ्य.

अणकारांगेले अडकळी
दोन भाशे मधेचे वैषम्य. दोन भाश वेगवेग्गळे भाशा परिवाराचे आसू पुरो. तेदना मूलांत कंचे अर्थारी शब्दांक वापरलाकी तेच अर्थ कळोवनू घेवू जाय. पऱ्याय शब्द वापरतना ते मूलाक दोषपूर्ण अर्थ दीनानाशी काळजी घेवका. भिन्न परिसर, भिन्न संसकृती, भिन्न व्यक्तित्व आशीले कडेन चड जाग्रत जावनू आसूका. अर्थकोशांत सग्ग शब्दांक निखर अर्थ मेळचे ना. संदर्भोचीत वापरलेले शब्दांचे भाव कळनात्तिले भाषांतर केल्ल्यारी होड प्रमाद घडतले.

उदाहरण: उपन्यास-हे शब्द हिंदींत कादंबरी, कन्नडांत भाषण
हार्ट-हे शब्द ग्रीक भाशेंत यकृत, इंगीष भाशेंत काळीज
तत्वशासत्राचे लीला, कर्म, माया, आत्म आदी शब्दांक अनुवाद करनाशी तेच रीतीन वापरनू अर्थविवर दिवचे बरे.(पारिभाषीक पद)

भाषांतर प्रकार

१. शब्दानुवाद (Literal Translation, Metaphrase)
हांगा शब्दाक शब्द दवरचे प्रक्रिया चलतां. शब्दकोशाचे मदत घेवनू करचे भाषांतर. हे भाषांतराचे पयले पुरावो. पूण हे सांगिले तितले सुलभ काम न्हय. कित्याक म्हळ्यारी व्याकरण आनी भाव दृषटीन चडते जाग्रत घेना नातल्यारी हांतू प्रमाद घडचे संदर्भ उरता.
उदा:
१. अवनू कैलासवासियादनू(कन्नड) तो कैलासाक गेलो(कोंकणी).
कैलासवासी म्हळ्यारी मेलो म्हणूनू. कोंकणींत ते कंचे गांवाक घेल्लो म्हळ्ळेले अर्थ दिवूक साध्य आसा.
२. गणेश भायर पडलो(कोंकणी) गणेश होरगे होरटनू(कन्नड)
कोंकणींत भायर पडलो म्हळ्यारी मेलो म्हणून. कन्नडांत ते भायर गेलो म्हणूनू जाले.

२. निकटानुवाद
हांगा वसतू, रीत, आनी शैली दृषटीन अणकार मूलाक जाल्ले तितले लागी आसूक. हे मूलानुसारी. मूलाक कंचे जोडनाशी, कंचे अंश सोडनाशी, सग्ग दृषटीन मूलाचे वाटेर चलचे भाषांतर.
उदा:
१. Lead Kindly Light amid the encircling gloom - Newman
करुणाळू बा बेळके, मुसुकिदी मब्बिनली - बी.एं.श्री
२. where the mind is without fear - Ravindranath Tagore
एल्ली मनकळुकिरदो एल्ली तले बागिरदो - एम. एन. कामत

३. भावानुवाद: (Free Translation, Paraphrase)
हांगा भाव अनुवाद करच्याक अवकाश उरता. मूल ग्रंथाचे यथावत्त अवतरण साध्य नात्तिले तेदना भावानुवाद करच्याक पडता.

४. संग्रहानुवाद (Synopsis, Condensation, Abridhement)
हांगा सारग्रहण मुख्य. गूण, आकार दृषटीन महत्वपूर्ण जावनू आशिले ग्रंथांक ताज्जे गूण, आकाराक लोप येना नाशी भाषांतर करचे. होड ग्रंथ वाचूक वेळू, व्यवधान नाशिले तेदना आमका संग्रह जावनू परिणाम जावचे रीतीन सांगचे मुख्य आसतां. हांगा अनगत्य विचार सोडल्यारी मूल ग्रंथाक विशेष लुकसाण जावचे ना.

५. रूपांतर (Adaptation)
रूपांतर म्हळ्यारी मूल ग्रंथाचे सत्व आनी शैली अनुकरण करनू रचयिले ग्रंथ. हांगा मूलकृती रूपांतराक प्रेरक अनी पोषक बी जावनू आसता. रूपांतर चडते स्वतंत्र म्हणूनू घेवचे कृती. मूल ग्रंथ सृजनशील अणकाराले वयर विशेश प्रभाव दाखोवनू तागेले सांसकृतीक फाटभूंयिंत सदृश कृती रचन करच्याक प्रेरणे जाले कारणांनी जन्मता. यथार्थ भाषांतराक बदली जावनू अणकार रूपांतर सृषटी करता. हांगा ताका चडते स्वातंतऱ्य उरता.

७. सरळानुवाद (Basic Translation)
सामान्य लोकांक विज्ञान आध्यात्म पावोचे कारणार सरळानुवाद पठ्य लभ्यता. क्लिषट शब्दां जागेरी सुलभ शब्द वापरल्यारी, अर्थांतर जायनाशी जाग्रत घेवका पडता.

एक कादंबरी नाटक जावनू रूपांतर जावचे आसा. एक काव्य गद्यानुवाद जावचे आसा. एकचे ग्रंथांत पद्य गद्य दोनय प्रकार दिसूक येवचे आसा. हाक्का मध्यवर्ती भाषांतर म्हणतात. हांगा साहित्य प्रकार बदल जाता पूण भाश बदल जावचे ना.

आज कोंकणींत भाषांतर प्रक्रिया खूब चलनू आसा. वेगवेग्गळे भाशेंतलेन खूब ग्रंथ कोंकणीक भाषांतर जावनू आयिले आसा. तेच रीतीन कोंकणी ग्रंथ बी वेगवेग्गळे भाशेक भाषांतर जाल्लेले आसा.

- डा. गीता शेणै [एपरील, २०१८]

डा|गीता शेणय: बी.एस्सी, एम.ए. पी.एच.डी (कर्नाटक विश्वविध्यालय, हंपी) सी.डबल्यू.ई.डी. शिकप शिकून कोंकणी साहीत अकाडेमिची गवरव सांदो जावनासची डा|गीता शेणय, कोंकणिंतल्या उंचल्या तर्जण‌कारांपयकिंतली एकली. हिणें सभार कोंकणी काण‌यांक कानदीक अनुवाद केल्यात तशेंच इंगलीश भाशेथावन कानडी भासेक तर्जण केल्यात. कानडी थावन कोंकणेक सयत तर्जण केल्यात. सद्द्याक बेंगळुरांत वसती करून आसची ही साहीत अध्ययन, संसोद करून आसा.